Wat is dyspepsie?

Enkele organische pathologieën die dyspepsie kunnen veroorzaken zijn een maagzweer en gastritis. Minder vaak kan maagkanker deze symptomen veroorzaken.

Geschreven en geverifieerd door el médico Diego Pereira.

Laatste update: 29 mei, 2023

Dyspepsie is een van de meest voorkomende redenen voor een afspraak bij een gastro-enteroloog. Het is een reeks symptomen die worden gekenmerkt door gastro-intestinaal ongemak, meestal geassocieerd met de consumptie van voedsel.

Ondanks de hoge prevalentie wordt maar in enkele gevallen een specifieke diagnose gesteld die de oorzaak verklaart. Als je geïnteresseerd bent in de redenen hiervoor, hebben we het volgende artikel opgesteld over de belangrijkste kenmerken van deze aandoening. Blijf dus lezen!

Dyspepsie: symptoom of ziekte?

Het is een reeks uiteenlopende en niet-specifieke gastro-intestinale symptomen die soms optreden als gevolg van een reeds bestaande ziekte. Om deze reden kan dyspepsie niet als een ziekte worden beschouwd, maar eerder als het resultaat van verschillende pathofysiologische veranderingen.

Vanuit klinisch oogpunt treft het meestal het centrale en bovenste deel van de buik, bekend als het epigastrium. De gewaarwordingen kunnen meerdere zijn, waaronder pijn en een branderig gevoel. Sommige algemene symptomen zoals een opgeblazen gevoel, misselijkheid, braken en volheid na het eten van kleine hoeveelheden voedsel komen ook vaak voor.

Volgens een wetenschappelijke overzichtsartikel (2014) kan dyspepsie prevalentiecijfers bereiken tot 24%, ondanks het feit dat veel patiënten medische raadpleging vermijden en de voorkeur geven aan zelfmedicatie met vrij verkrijgbare medicijnen. Daarom worden deze laatste gevallen niet geregistreerd.

Classificatie van dyspepsie

Dyspepsie is onder te verdelen in twee soorten: functioneel en organisch. De eerste treedt op bij afwezigheid van een pathologie, terwijl er bij de tweede een voor de hand liggende oorzaak is. Hieronder zullen we de bijzonderheden van elk beschrijven.

Functioneel

Dit type dyspepsie is er een die geen verband houdt met belangrijke organische pathologieën, zoals maagzweren. Om tot de diagnose te komen, zou de arts zijn toevlucht kunnen nemen tot verschillende aanvullende onderzoeken die we later zullen bespreken.

Hoewel de uitputtende zoektocht naar ziekten geen resultaten oplevert bij functionele dyspepsie, is het logisch om te denken dat er achter de symptomen een pathofysiologische verandering schuilgaat. Jarenlang leek dit een mysterie, totdat deze meta-analyse (2018 – Engelse link) verscheen.

Om deze studie uit te voeren, hebben de auteurs 37 publicaties van hoge kwaliteit beoordeeld waarin enkele microscopische bevindingen in het maag- en duodenumslijmvlies van patiënten met functionele dyspepsie werden gepubliceerd.

Met behulp van verschillende statistische methoden concludeerden ze dat het betrokken mechanisme het verschijnen van micro-inflammatoire verschijnselen is, met een overvloed aan eosinofielen en mestcellen.

Om praktische en economische redenen worden dit soort procedures niet routinematig uitgevoerd. Artsen geven, zodra ze de aanwezigheid van belangrijke pathologieën hebben uitgesloten, meestal een langdurige behandeling aan om de symptomen te verminderen of te elimineren.

Organisch

In dit geval zijn de symptomen het gevolg van een gezondheidstoestand. Elk heeft zijn eigen diagnostische methoden en de belangrijkste oorzaken zijn de volgende:

• Maagzweer: dit is een aandoening die wordt gekenmerkt door het verschijnen van uitgegraven laesies in het maag- of duodenumslijmvlies. Het veroorzaakt meestal intense pijn en een branderig gevoel. Bij sommige patiënten kan dit de oorzaak zijn van gastro-intestinale bloedingen.
• Helicobacter pylori–infectie: deze bacterie is verantwoordelijk voor veel gevallen van chronische gastritis. Hoewel het klinische beeld in de meeste gevallen beperkt is tot dyspepsie, kan het bij sommige patiënten evolueren tot maagkanker.
• Galstenen: dit is een veel voorkomende ziekte waarbij zich verharde stoffen ophopen in het lumen van de galblaas of galwegen. Wanneer een geassocieerde infectie optreedt, wordt dit cholecystitis of cholangitis genoemd.
• Pancreas- of maagkanker: beide aandoeningen hebben een slechte prognose, vooral omdat hun diagnose meestal laat wordt gesteld. Enkele waarschuwingssymptomen zijn spijsverteringsbloedingen en onverklaarbaar gewichtsverlies.

Andere veel minder vaak voorkomende oorzaken zijn chronische pancreatitis, bepaalde stofwisselingsstoornissen en slecht gecontroleerde diabetes mellitus. In het laatste geval is dyspepsie een gevolg van zenuwbeschadiging door aanhoudend verhoogde bloedglucose (diabetische neuropathie).

Diagnose van dyspepsie

Zoals we eerder vermeldden, is dyspepsie geen ziekte. Daarom lijkt de diagnose in eerste instantie voor de hand liggend. Het echte belang van naar de dokter gaan ligt echter in het bepalen van de oorsprong van de symptomen.

Om deze reden is het doel van de gastro-enteroloog om te bepalen of er sprake is van functionele of organische dyspepsie. Om dit te doen, worden patiënten meestal gedifferentieerd op basis van de waarschijnlijkheid dat ze functionele dyspepsie hebben. Door het gebruik van klinische beoordelingsschalen kunnen specialisten een dergelijke waarschijnlijkheid bepalen.

Als de arts het bestaan van een eerdere pathologie vermoedt die de symptomen verklaart, kan hij zijn toevlucht nemen tot verschillende onderzoeken om de diagnose te stellen.

Aanvullende studies

De meest effectieve methode is het uitvoeren van een endoscopie van het bovenste deel van het spijsverteringskanaal. Deze techniek is gebaseerd op het inbrengen van een flexibele slang gekoppeld aan een hoge resolutie camera, die (na verdoving) via de mond van de patiënt kan worden ingebracht.

Dit maakt de juiste visualisatie van gastro-intestinale structuren mogelijk, naast het uitvoeren van biopsieën op die interessante plaatsen.

Er zijn minder specifieke methodes die toch helpen bij het stellen van de diagnose, zoals de volgende:

• Volledig bloedbeeld.
• Abdominale echografie.
• Detectie van H. pylori door onder andere serologische studies en de bepaling van antigenen in feces.

Behandeling

Net als veel andere gastro-intestinale stoornissen kan dyspepsie worden behandeld door bepaalde eet- en gedragspatronen te veranderen. Indien nodig is ook het gebruik van medicijnen mogelijk.

Veranderingen in voeding en levensstijl

Dit is meestal de eerste aanbeveling die artsen doen. Volgens een publicatie (Engelse link) van de Mayo Clinic zijn de belangrijkste aanbevelingen de volgende:

1. Sla geen maaltijden over.
2. Verminder de consumptie van tabak, koffie en alcohol.
3. Gebruik geen overvloedige maaltijden.
4. Verminder de hoeveelheid voedsel en verhoog de frequentie waarmee het wordt geconsumeerd.
5. Kauw en slik langzaam en bewust.

Hoewel deze veranderingen symptomatische verlichting kunnen bieden, zijn er vaak gevallen waarin de verlichting niet volledig is. Bij deze patiënten is farmacologische behandeling geïndiceerd.

Medicijnen

Als er sprake is van secundaire of organische dyspepsie, wordt de behandeling gericht op de oorzaak van de symptomen. Om bijvoorbeeld H. pylori te elimineren, schrijven artsen vaak omeprazol, claritromycine en amoxicilline voor.

In gevallen van functionele dyspepsie kan een van de volgende geneesmiddelen aangewezen zijn:

• Protonpompremmers: deze verminderen de maagzuursecretie, en een representatief voorbeeld is omeprazol.
• Prokinetiek: bevordert de maaglediging en voorkomt gastro-oesofageale reflux. Deze groep omvat metoclopramide, domperidon en cinitapride.
• Psychoactieve drugs: deze zijn alleen nuttig als er een geassocieerde psychiatrische component is.

Leven met dyspepsie: wanneer is het nodig om naar de dokter te gaan?

Wanneer de klachten hevig zijn of te vaak terugkomen, is het raadzaam om naar de gastro-enteroloog te gaan. Afhankelijk van de context kan je arts meer studies aanvragen om de oorsprong van de dyspepsie te bepalen, hoewel er in veel gevallen geen duidelijke pathologie is.