Gevoelige tanden: wat is het en waarom komt het voor?

Heb je wel eens last gehad van prikkelbaarheid, tandpijn en ongemak bij bepaalde ervaringen? Wij laten je zien wat tandgevoeligheid is en enkele van de triggers ervan.

Beoordeeld en goedgekeurd door el médico Diego Pereira.

Geschreven door Josberth Johan Benitez Colmenares

Laatste update: 18 juni, 2023

Gevoelige tanden, ook bekend als tandheelkundige gevoeligheid of tandheelkundige overgevoeligheid, is een fenomeen dat wordt gekenmerkt door pijn, ongemak en ongenoegen dat zich concentreert in de tanden wanneer ze worden geconfronteerd met bepaalde prikkels. Er kunnen twee typen worden onderscheiden: het type dat wordt getriggerd door fysiologische acties en het type waarbij de subjectiviteit van de persoon de trigger is.

Zeker, de tandgevoeligheid verschijnt niet alleen bij interactie met dranken en vast voedsel, maar kan ook voorkomen door geluiden of ervaringen van een ander type. We leren je de oorzaken van gevoelige tanden en wat je kunt doen om de reactie tegen te gaan.

Symptomen van gevoelige tanden

Tandgevoeligheid is een universele reactie. Hoewel de symptomen en intensiteit van persoon tot persoon kunnen verschillen, hebben ze allemaal een gemeenschappelijk kenmerk: ze worden veroorzaakt door een externe stimulus.

Het komt meestal voor bij het eten of drinken van erg koud, warm of hard voedsel, hoewel het ook kan optreden bij het luisteren naar onaangename geluiden.

Het slijpen van een krijt op een oppervlak kan bijvoorbeeld dit soort reacties opwekken. Geluiden die bijzonder hoog zijn of die als onaangenaam (subjectief) worden ervaren, veroorzaken ongemak gericht op de tanden. Laten we eens kijken naar enkele van de klassieke symptomen van deze reactie:

• Verhoogde gevoeligheid in de tanden.
• Pijn wanneer het tandstuk in wisselwerking staat met een uitwendig of inwendig voorwerp (wrijven met de tong, drinken of eten).
• Prikkelbaarheid en plotselinge stemmingswisselingen.
• Verlangen naar het verdwijnen van de bron van het ongemak.
• Onrust en angst.
• Onvermogen om te eten of te drinken.
• Impuls om de plek te ontvluchten.

Tandpijn is een reëel verschijnsel dat weliswaar door fysiologische omstandigheden wordt beïnvloed, maar waarbij ook psychologische variabelen een grote rol spelen. Het is om deze reden dat de symptomen zeer mild of ernstig kunnen zijn en van enkele seconden tot enkele minuten duren. Meestal gaat het ongemak in de tanden gepaard met een sterke prikkelbaarheid of woede.

Oorzaken van gevoelige tanden

We kunnen twee soorten oorzaken van gevoelige tanden onderscheiden: tandheelkundige gevoeligheid en subjectieve en psychologische ervaringen. Deze twee oorzaken zijn niet onverenigbaar met elkaar, maar manifesteren zich meestal samen. Hieronder analyseren we wat er achter elk ervan schuilgaat en waarom het een complexer fenomeen is dan het lijkt.

Gevoelige tanden

Gevoeligheid van de tanden is de belangrijkste oorzaak van deze situatie. Deskundigen (Engelse link) beschrijven het als een voorbijgaande kiespijn die gepaard gaat met een verscheidenheid aan exogene prikkels. Geschat wordt (Engelse link) dat tot 43% van de mensen een zekere mate van tandgevoeligheid heeft, een aandoening die het meest voorkomt tussen de 25 en 35 jaar. We verzamelen enkele van de oorzaken:

• Te hard je tanden poetsen.
• Gebruik van tandenborstels en tandpasta’s van lage kwaliteit.
• Tandenknarsen ‘s nachts (bruxisme).
• Regelmatig zeer zure dranken of voedingsmiddelen eten of drinken (koffie, alcohol, vlees, brood en andere).
• Regelmatig erg koud of erg warm eten of drinken consumeren.
• Kauwen op ijs.
• Herhaaldelijk bleken van tanden.
• Tandcariës.
• Sinus infectie.
• Spanning.
• Zeer koud weer.
• Eetstoornissen (vooral die welke frequent braken veroorzaken).
• Gastro-oesofageale reflux.
• Tandvleesaandoening, zoals gingivitis.
• Gespleten tanden.

Gevoeligheid in de tanden kan voorkomen dat iemand eet en drinkt en heeft op veel manieren invloed op hun welzijn. Er is sprake van reacties die elkaar overlappen, aangezien er rekening moet worden gehouden met psychologische mechanismen om het hele spectrum aan reacties te verklaren.

Psychologische ervaringen

Elke persoon heeft een zekere mate van objectieve en subjectieve tolerantie voor bepaalde prikkels. Bijvoorbeeld het vermogen om weerstand te bieden aan de toename of afname van voedsel (of andere interacties) en de ontvankelijkheid die men heeft om bepaalde geluidsfrequenties te ondersteunen.

Laten we eens kijken naar enkele voorbeelden van hoe de assimilatie van sommige geluiden de tanden van een persoon kan activeren:

• Een schoolbord aanraken met je vingernagels of krijt.
• Wrijven met een vork over een porseleinen bord.
• Geluid van het plotseling afremmen van een voertuig.
• De aansluiting van een microfoon op een geluidsbron.
• Het slijpgeluid van een haakse slijper.
• Het geluid van een vioolsnaar die vals is.

Dit zijn enkele voorbeelden, hoewel ze dienen als illustratie om te begrijpen dat de tandgevoeligheid niet altijd wordt geactiveerd door veranderingen in de tandstukken. De reactie houdt verband met de gevoeligheid van het oor voor de frequentie van geluiden. De gemiddelde mens kan alleen golffrequenties van 20 tot 20.000 Hertz detecteren.

Wanneer geluid deze frequenties overschrijdt, activeert het lichaam een reeks reacties om hiermee om te gaan, waaronder een dringende behoefte om te vluchten of de bron van het geluid te stoppen. Een extreme reactie op bepaalde geluiden staat bekend als misofonie.

Zoals experts (Engelse link) opmerken, is misofonie gerelateerd aan sensorische hyperactiviteit en sommige psychiatrische stoornissen. Wat dat laatste betreft, zijn patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis geneigd deze reacties te vertonen. Natuurlijk worden niet alle gevallen van gevoelige tanden in verband met geluiden op deze manier uitgelegd; ze zijn slechts een reactie op externe ruis.

Behandeling door de tandarts

De behandeling van gevoelige tanden wordt bepaald door de intensiteit, de frequentie van de episodes en hun mogelijke oorzaken. De specialist zal een algemene verkenning van de mondholte uitvoeren om mogelijke katalysatoren voor de reactie te vinden.

Aangezien het fenomeen meestal slechts incidenteel is en grotendeels wordt gemedieerd door subjectiviteit, wordt er vaak voor gekozen om de gewoonten op het gebied van mondhygiëne te verbeteren.

Bijvoorbeeld het verbeteren van het patroon en de frequentie van poetsen, flossen, spoelen met mondwater, het vermijden van zeer zure, koude of warme voedingsmiddelen, het implementeren van een uitgebalanceerd dieet met een lage deelname aan zure voedingsmiddelen, het verminderen van stress gedurende de dag en het vermijden van veelvuldig tanden bleken.

Onderliggende aandoeningen worden op passende wijze behandeld als er een causaal verband met het gebit wordt gevonden. We herhalen dat het een universele reactie is en niet altijd verband houdt met veranderingen in de tandstukken. Aarzel in ieder geval niet om een specialist te raadplegen als de afleveringen zich herhalen.