De 4 meest voorkomende ziekten van de tong

De tong is een orgaan in de mond dat kan lijden aan zowel goedaardige als meer ernstige ziekten. Wij analyseren de meest voorkomende.

Geschreven en geverifieerd door la odontóloga Vanesa Evangelina Buffa.

Laatste update: 22 februari, 2023

De meest voorkomende ziekten van de tong lijken misschien triviaal of onbelangrijk, maar het is noodzakelijk om er goed op te letten. Ze zijn meestal goedaardig, maar kunnen ook symptomen van ernstigere pathologieën verbergen.

Soms wordt eerst de huisarts geraadpleegd. Een consultatie bij de tandarts is echter meer aangewezen. Tandartsen zijn opgeleid om aandoeningen van de tong te identificeren, diagnosticeren en behandelen.

Mogelijk staan aften bovenaan de lijst van meest voorkomende aandoeningen van de tong. Maar we zullen het ook hebben over orale lichen planus, trauma en infecties.

1. Aften

Aften op de tong zijn erg pijnlijk. Iedereen die er een heeft gehad weet waar we het over hebben. Ze zijn onaangenaam bij het eten en spreken, en zelfs bij het doorslikken van speeksel.

Aften zijn kleine, rond uitziende zweren die op elk zacht weefsel in de mond kunnen verschijnen. Daarom zijn we vatbaar voor ontwikkeling op de tong. Ze kunnen eerst een gelige kleur hebben en dan evolueren naar wit. Ze zijn omgeven door een intens rode ontstekingshalo.

Soms is er een enkele aft op de tong (wanneer we bijten tijdens het kauwen). Andere keren ontwikkelt zich een groep die al dan niet dicht bij elkaar staat en soms ook in elkaar overlopen.

De oorzaken van aften worden op wetenschappelijk gebied besproken (Engelse link). Hoewel bekend is dat trauma’s het optreden kunnen veroorzaken, is er geen zekerheid over welke stoffen aan de aandoening zijn gekoppeld. Er zijn mensen die gevoeliger zijn voor bijvoorbeeld een voedingsmiddel of een ingrediënt. Stress moet ook worden beschouwd als een trigger voor aften.

Aften hebben geen behandeling nodig omdat ze binnen ongeveer een week vanzelf verdwijnen. Het is echter mogelijk dat een gezondheidsdeskundige pijnstillers of plaatselijke verdoving voorschrijft om je te helpen met het ongemak om te gaan.

Grote aften

Er is een speciale situatie die wordt gevormd door grote aften, dat wil zeggen die met een diameter van meer dan 1 centimeter en die de neiging hebben om langer dan een week te duren. Een incidentie van ongeveer 20% (Engelse link) van deze gevallen wordt geschat onder alle mensen die aan aften lijden.

De genezingstijd is bij deze patiënten verlengd en kan oplopen tot wel 4 weken, wat de genezing bemoeilijkt en de kans op het achterlaten van een litteken in de mond vergroot.

Daarom verdient een intensievere benadering van de behandeling bij mensen met een herhaling van deze aandoening de voorkeur, met lokale medicatie en systemische ontstekingsremmers als de tandarts dit overweegt.

Twee speciale klinische vormen van aften zijn de volgende:

1. Newman’s bipolaire aftose: ulceraties verschijnen gelijktijdig in de mond en in het genitale gebied (Spaanse link).
2. Ziekte van Sutton: de aften bevinden zich in de buurt van een kleine speekselklier (Spaanse link).

Differentiële diagnose van aften

Hoewel het lijkt dat dit een van de meest voorkomende ziekten van de tong is en geen grote complicaties voor de diagnose oplevert, moet je begrijpen dat het kan worden verward met andere aandoeningen. Het is dus raadzaam (Spaanse link) om een duidelijke en beknopte anamnese uit te voeren om geen details te missen.

Oncologische processen en manifestaties van systemische ziekten die enige manifestatie op de tong kunnen geven, moeten worden uitgesloten. Een van deze problemen is inflammatoire darmziekte.

Aan de andere kant hebben verschillende rapporten aangegeven (Spaanse link) dat de COVID-19-infectie orale symptomen veroorzaakte. Daaronder stonden aften op de eerste plaats in de prevalentiestatistieken.

2. Orale lichen planus op de tong

Orale lichen planus is een pathologie van de slijmvliezen en de huid. Het is chronisch en kan de zachte weefsels van de mond aantasten, inclusief de tong. Over het algemeen evolueert het in acute episodes of uitbraken.

De oorsprong is auto-immuun. Het afweersysteem van het lichaam valt per ongeluk de cellen van het epitheel aan. Dit resulteert in de kenmerkende laesies van de ziekte.

Vanwege zijn auto-immuun karakter is het niet ongebruikelijk dat het voorkomt bij mensen met andere stoornissen van hun afweersysteem. Er is ook een verband gevonden met patiënten met hepatitis C (Engelse link).

Orale lichen planus is niet besmettelijk en wordt daarom niet overgedragen tussen mensen. Bovendien is het beloop chronisch, dus de getroffenen moeten manieren vinden om met de symptomen om te gaan wanneer opflakkeringen optreden.

Op de tong zijn de meest voorkomende manifestaties de volgende:

• Verhoogde witachtige vlekken.
• Zweertjes of aften.
• Roodachtige laesies die pijnlijk zijn.

De loutere aanwezigheid van symptomen is mogelijk niet voldoende voor een definitieve diagnose van lichen planus op de tong. De tandarts kan een biopsie van de laesies vragen (Spaanse link) om zijn vermoeden te bevestigen. Bovendien kunnen immunologische analyses op het monster worden uitgevoerd om enkele eiwitten te bepalen die typisch zijn voor de aandoening, wat de zekerheid van de diagnose verhoogt.

Afhankelijk van de geschiedenis van de patiënt en de beoordeling door de professional in de context, zal het al dan niet relevant zijn om bloedonderzoek aan te vragen. Dit wordt gedaan om ziekten op te sporen die mogelijk geassocieerd zijn en die ernstiger zijn. Om deze reden zijn tests voor hepatitis C en auto-immuun pathologieën zoals systemische lupus erythematosus meestal geïndiceerd.

Kan orale lichen planus kwaadaardig worden?

Er zijn voldoende wetenschappelijke elementen (Spaanse link) om vast te stellen dat orale lichen planus kwaadaardig potentieel heeft. Volgens statistieken ontwikkelt ongeveer 1% van de patiënten met de ziekte kanker in hun mond. Dit is met name het geval (Spaanse link) wanneer de laesies zich op de tong bevinden.

Er zijn andere risicofactoren die de kans op maligniteit verhogen:

• Van het vrouwelijk geslacht zijn.
• Roken.
• Alcohol drinken.
• Herhaalde infecties door de schimmel Candida spp. in de mond.
• Geïnfecteerd zijn met HIV of het hepatitis C-virus.

Is er een behandeling?

Er is geen curatieve behandeling voor orale lichen planus. Geïndiceerd zijn medicijnen en dieethygiënemaatregelen die het ongemak verlichten.

Ontstekingsremmers zijn de favoriete medicijnen en kunnen oraal, topisch of door injectie worden toegediend. Er zijn ook actieve ingrediënten die de immuunfunctie stimuleren, zoals tacrolimus (Spaanse link), met acceptabele resultaten.

3. Trauma aan de tong

Tongtrauma is een van de meest voorkomende aandoeningen van dit orgaan en de meesten van ons kunnen dit bevestigen met onze ervaring. Het is zeer waarschijnlijk dat we onszelf ooit hebben gebeten tijdens het eten of ons hebben verbrand aan zeer heet voedsel.

Deze trauma’s zijn meestal niet ernstig. Soms is er sprake van een kleine bloeding die vrijwel onmiddellijk stopt, terwijl er soms sprake is van overgevoeligheid of een aft in het gebied, zoals hierboven uitgelegd.

Er zijn echter chronische gevallen van tongtrauma. Dit komt vaak voor bij mensen met tandheelkundige malocclusie (Engelse link), die door de slechte stand van hun tanden onbewust verwondingen aan hun tong veroorzaken.

In sommige gevallen leidt het trauma tot chronische zweren die niet lijken te genezen en vaak bloeden. Natuurlijk richt de behandeling zich op het oplossen van de malocclusie, zodat de tong de laesies vanzelf oplost.

Trauma aan de tong kan ook worden veroorzaakt door de aanwezigheid van slecht aangepaste tandprothesen of orthodontische hulpmiddelen, vooral wanneer beugels aan de linguale zijde van de tanden worden gebruikt. Constant wrijven tegen scherpe randen of gekartelde punten veroorzaakt tongletsel.

Een andere bijzondere situatie is het beoefenen van bepaalde sporten die het risico op tongtrauma vergroten. De volgende sporten zijn het vermelden waard (Engelse link):

• Karate.
• Handbal.
• Basketbal.
• Skiën.

Trauma van de tong en mondkanker

Evenals bij orale lichen planus werd een verband gevonden (Engelse link) tussen chronische irritatie van het mondslijmvlies en het ontstaan van een neoplastische pathologie. Het lijkt er met name op dat kanker aan de rand van de tong vatbaar is voor initiatie na herhaald trauma aan dat gebied.

Daarom is het uiterst belangrijk om de factoren te identificeren die de tongschaden. Een snelle oplossing kan in de toekomst een neoplasie voorkomen.

4. Candida-infectie of tongcandidiasis

Tot slot is de laatste van de meest voorkomende ziekten van de tong die we willen noemen candidiasis. Het is een infectie die zich in de mond kan ontwikkelen als gevolg van kolonisatie door de schimmel Candida albicans.

Baby’s, ouderen (Spaanse link), mensen die een kunstgebit dragen en patiënten met auto-immuunziekten zijn gevoeliger voor deze schimmel. Als het om een gezond persoon gaat, is het over het algemeen zeer zeldzaam dat er symptomen zijn door de aanwezigheid van het micro-organisme.

Het kenmerkende teken is een witachtige laag die zich op de tong vormt. Het kan zich ook verspreiden naar andere orale regio’s. In de gebieden waar geen witte dekking is, wordt een ontsteking van de weefsels met een rode kleur en kleine bloedingen opgemerkt.

Het is geen ernstige ziekte van de tong, tenzij de patiënt een zeer gecompromitteerd immuunsysteem heeft (Engelse link). In deze situatie is er een groter risico op complicaties. De schimmel kan zich namelijk verspreiden naar de slokdarm en systemisch betrokken raken.

Meestal wordt de diagnose gesteld door gewoon naar de laesies te kijken. Andere keren zal het nodig zijn om een monster van de witachtige laag te nemen om het zorgvuldig onder een microscoop te bekijken.

Zodra de schimmel is bevestigd, wordt de behandeling uitgevoerd op basis van nystatine (Engelse link). Er zijn andere antischimmelmiddelen die kunnen worden gebruikt, zoals fluconazol.

Besteed aandacht aan de meest voorkomende aandoeningen van de tong

Naast deze 4 aandoeningen die het meest voorkomen op de tong, zijn er nog andere aandoeningen en symptomen in de mond die je niet mag negeren. Heb je vragen, maak dan een afspraak met je vertrouwde tandarts. Een tijdige diagnose kan complicaties voorkomen en je kwaliteit van leven verbeteren.