Wat is posttraumatische groei?
Je hebt waarschijnlijk wel eens gehoord van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Dit verwijst naar psychologische en gedragsveranderingen die ontstaan als gevolg van het meemaken van of getuige zijn van een beangstigende gebeurtenis. Het is minder waarschijnlijk dat je hebt gehoord van posttraumatische groei (PTG), deels omdat de term pas een paar jaar geleden is bedacht. We bekijken de kenmerken en behandelingsmogelijkheden.
In tegenstelling tot PTSS wordt PTG geassocieerd met positieve effecten. Zeker, sommigen kunnen positieve veranderingen vertonen wanneer ze in een bepaald stadium van hun ontwikkeling worden blootgesteld aan uitdagende situaties. Het fenomeen wordt nog steeds bestudeerd, maar de impact ervan en enkele mechanismen die ervoor zorgen dat het verschijnt, zijn al bekend. Laten we eens kijken wat ze zijn en wat de experts zeggen.
Kenmerken van posttraumatische groei
Naar schatting (Engelse link) ontwikkelt tot 52,58% van de mensen positieve veranderingen na een traumatische ervaring. De veranderingen zijn zeer uiteenlopend, maar werken bijna altijd in de volgorde van meer waardering voor het leven, nieuwe interpersoonlijke relaties, spirituele of religieuze veranderingen en nieuwe mogelijkheden in het leven. Het kan de getroffenen er ook toe brengen deel te nemen aan liefdadigheidsinstellingen, boeken te schrijven of hulporganisaties op te richten.
In het algemeen verwijst posttraumatische groei naar de gunstige psychologische en gedragsveranderingen die een persoon vertoont na het ervaren van een beangstigende situatie of gebeurtenis.
PTG wordt vaak genoemd als veerkracht, hoewel niet iedereen het ermee eens is dat deze connectie gelijkwaardig is. Dit komt omdat voor veel PTSS-symptomen zich eerst moeten manifesteren voordat PTG zich ontwikkelt, wat niet vaak het geval is bij veerkracht.
Bij het nadenken over een traumatische gebeurtenis wordt dit altijd gedaan in relatie tot het negatieve aspect ervan. Dat wil zeggen, als gevolg daarvan hebben emotionele stoornissen, impotentie, stress, angst, onrust en frustratie de neiging zich te manifesteren.
Als deze gevolgen blijvend zijn, spreekt men van PTSS. Als ze na verloop van tijd (dagen, weken of maanden) tot een positieve verandering leiden, wordt dat posttraumatische groei genoemd.
Houd er rekening mee dat niet elke situatie van dit type na verloop van tijd tot positieve ervaringen leidt. Zoals we hebben gezien, doet de helft van de mensen dat meestal wel, maar de andere helft niet.
We zullen zo dadelijk alle variabelen bekijken die een rol spelen in het proces, maar het is belangrijk op te merken dat het mechanisme erachter erg complex is. De mate van blootstelling aan trauma speelt ook een rol: als dit erg laag is, zal het onvoldoende zijn, als het erg hoog is, zullen de symptomen van PTSS niet gemakkelijk te overwinnen zijn.
Oorzaken van posttraumatische groei
Hoewel de onderzoekers (Engelse link) erop wijzen dat zowel PTG als PTSD een aantal gemeenschappelijke triggers delen, hebben ze ook specifieke triggers die hen onderscheiden.
Er zijn veel theorieën die hebben geprobeerd uit te leggen waarom sommige patiënten traumatische gebeurtenissen gebruiken om positieve verandering te bevorderen, dus er is geen eenduidige verklaring.
Sommige auteurs (Engelse link) stellen de zogeheten organismische beoordelingstheorie van groei voor. Deze theorie stelt voor dat er drie mogelijke uitkomsten zijn van blootstelling aan een ongelukkige gebeurtenis:
- Assimilatie
- Negatieve accommodatie
- Positieve accommodatie
Verschillende factoren spelen een rol
Posttraumatische groei is een gevolg van positieve aanpassing, die gedeeltelijk wordt bereikt door sociale steun en steun in de naaste kring. Volgens experts (Engelse link) spelen de volgende variabelen een rol:
- Religieuze overtuigingen.
- Positieve herinterpretaties van de feiten.
- Het vermogen om de situatie achteraf te beheersen.
- De mate van bedreiging of schade.
- Probleemgerichte coping.
- De mate van eerder optimisme.
Evenzo spelen geslacht, leeftijd, sociaaleconomisch niveau, opleiding en de aanwezigheid van psychische stoornissen (angst, depressie en andere) ook een rol. Anderzijds kunnen ook persoonlijkheidskenmerken, de snelheid waarmee de dagelijkse reïntegratie tot stand komt en de wendbaarheid bij het aanpassen aan veranderingen een leidende rol spelen.
Symptomen van posttraumatische groei
Volgens de American Academy of Psychology (APA – Engelse link) zijn er vijf positieve gebieden waarop posttraumatische groei zich manifesteert:
- Waardering van het leven.
- Versterking van relaties met anderen.
- Grotere persoonlijke kracht.
- Veranderingen in de spirituele orde.
- Nieuwe mogelijkheden in het leven.
Dit zijn de belangrijkste symptomen van posttraumatische groei, hoewel deze, zoals we al hebben uitgelegd, wordt voorafgegaan door een posttraumatische stressstoornis.
Daarom ontwikkelen mensen eerst het een en daarna het ander. De klassieke symptomen van PTSS moeten dus worden gepresenteerd:
- Terugkerende nachtmerries in verband met de gebeurtenis.
- Constante herinneringen aan de rampepisode.
- Gevoelens van frustratie en angst over de situatie en afwezigheid van positieve emoties.
- Tekenen van angst, depressie en stress zijn ook aanwezig.
Wat te doen om deze groei van het leven te ervaren?
We herhalen dat posttraumatische groei zich ontwikkelt na het ervaren van een posttraumatische stressstoornis. Een hoog percentage van de bevolking ontwikkelt het, hoewel niet allemaal. Deze laatsten zijn niet voorbestemd om achterover te leunen en niets te doen, want er kan veel aan gedaan worden. Het beste is om psychologische hulp te zoeken.
Zeker, de stoornis is goed bekend in de psychologie en is geclassificeerd in internationale diagnostische handboeken. Een gekwalificeerde psycholoog kan het aanpakken, en het zo laten evolueren naar een groeifase. De meest gebruikte therapie-opties in deze gevallen zijn de volgende:
- Desensibilisatie en herverwerking van oogbewegingen of Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR).
- Compassiegerichte therapie (CFT).
- Traumagerichte cognitieve gedragstherapie (TF-CBT).
Hulp moet niet alleen worden gezocht in de geest van het bereiken van positieve groei, maar ook om met de episode zelf om te gaan. De symptomen van PTSS kunnen inderdaad een goed leven van een persoon belemmeren en kunnen zelfs leiden tot ernstiger aandoeningen (zoals depressie ).
Schroom dus niet om professionele hulp te zoeken. De stoornis is zeer goed te behandelen en de kans is daarbij groot dat er posttraumatische groei wordt doorgemaakt.
- Dekel, S., Mandl, C., & Solomon, Z. Shared and unique predictors of post‐traumatic growth and distress. Journal of clinical psychology. 2011; 67(3): 241-252.
- Linley, P. A., & Joseph, S. Positive change following trauma and adversity: A review. Journal of traumatic stress: official publication of the international society for traumatic stress studies. 2004; 17(1): 11-21.
- Joseph, S., & Linley, P. A. Positive adjustment to threatening events: An organismic valuing theory of growth through adversity. Review of general psychology. 2005; 9(3): 262-280.
- Wu X, Kaminga AC, Dai W, Deng J, Wang Z, Pan X, Liu A. The prevalence of moderate-to-high posttraumatic growth: A systematic review and meta-analysis. J Affect Disord. 2019 Jan 15;243:408-415.