Klimaatverandering, hoe beïnvloedt dit je gezondheid?
Als we aan klimaatverandering denken, doen we dat zelden in relatie tot gezondheid. Dit althans onder niet-specialisten, want wetenschappers waarschuwen al decennia lang voor enorme gevolgen voor de gezondheid en integriteit van de bevolking. Het is om deze reden dat we vandaag samenvatten hoe klimaatverandering de algemene gezondheid beïnvloedt.
Zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO – Engelse link) aangeeft, heeft de klimaatverandering gevolgen voor de sociale gezondheidsdeterminanten. Dat wil zeggen toegang tot (onder meer) veilige huisvesting, drinkwater, voldoende voedsel en schone lucht. Volgens schattingen van het hoogste gezondheidsorgaan zal klimaatverandering vanaf 2030 jaarlijks 250.000 extra doden veroorzaken.
Hoe klimaatverandering de menselijke gezondheid beïnvloedt
Zoals de Centers for Disease Control and Prevention (CDC – Engelse link) terecht opmerken, versterkt de klimaatverandering sommige huidige gezondheidsbedreigingen en bevordert het de opkomst van vele andere.
Er zijn honderden manieren waarop het de gezondheid van de wereldbevolking zal beïnvloeden, dus het is onmogelijk om ze hier allemaal te noemen. Hieronder delen we de gebieden waar de impact het meest gevoeld zal worden.
Luchtvervuiling
Als je aan klimaatverandering denkt, heeft dat vaak te maken met luchtverontreiniging. Er zijn veel manieren waarop luchtverontreiniging een directe invloed heeft op de gezondheid.
Volgens de onderzoekers (Engelse link) kunnen ziekten als longkanker, COPD, luchtweginfecties en astma ontstaan of verergeren door de kwaliteit van de lucht die je inademt.
Kinderen, ouderen en mensen met chronische ziekten worden het meest getroffen, maar over het algemeen wordt de hele bevolking door luchtverontreiniging blootgesteld aan deze complicaties.
Volgens sommige schattingen (Engelse link) veroorzaakt luchtverontreiniging alleen al wereldwijd 3,3 miljoen doden. Aangezien dit aantal nog steeds stijgt, is de verwachting dat het aantal sterfgevallen en de bijbehorende complicaties zullen toenemen.
Door vectoren overgedragen ziekten
Meteorologische factoren zoals temperatuur, neerslag, vochtigheid en wind worden in verband gebracht met verschillende door vectoren overgedragen infectieziekten.
Dat geldt ook voor extreem weer (bijvoorbeeld overstromingen en orkanen), zodat een verandering in deze waarden de kans op het manifesteren van door vectoren overgedragen ziekten vergroot of verkleint.
Muggen, vlooien en teken kunnen hun bevolkingsdichtheid uitbreiden op basis van de bovenstaande variabelen. Aangezien klimaatverandering ervoor zorgt dat koude gebieden warmer worden en warmere gebieden kouder (in het algemeen), kan de populatie van deze vectoren beginnen toe te nemen.
Daarom kunnen ziekten zoals malaria, gele koorts, knokkelkoorts en andere veel voorkomen in regio’s die hier over het algemeen niet endemisch voor zijn. Dit is natuurlijk alleen mogelijk in die gebieden waar de vector van nature voorkomt.
Extreme temperaturen
Zoals iedereen weet, zijn koudere winters en hetere zomers een van de belangrijkste gevolgen van klimaatverandering. Volgens de WHO (Engelse link) is het aantal mensen dat is blootgesteld aan hittegolven tussen 2000 en 2006 met zo’n 125 miljoen toegenomen.
Elk jaar sterven duizenden en duizenden mensen over de hele wereld als gevolg van hittegolven in de zomer. Deze kunnen onderliggende hart- en vaatziekten, luchtwegaandoeningen en cerebrovasculaire aandoeningen verergeren.
De extreme kou van de winter veroorzaakt ook elk jaar duizenden doden, dus dit is een andere manier waarop klimaatverandering de gezondheid beïnvloedt.
Door voedsel en water overgedragen infectieziekten
Variaties in lucht- en watertemperaturen, neerslagpatronen, regengebeurtenissen en seizoensgebonden onevenwichtigheden hebben een rechtstreekse invloed op de overdracht van ziekten. Er zijn met name aanwijzingen (Engelse link) dat klimaatverandering de incidentie van diarreeziekten verhoogt. Denk bijvoorbeeld aan salmonellose en campylobacteriose.
De WHO (Engelse link) schat dat er elk jaar 1,7 miljard gevallen van kinderdiarree worden gemeld, en dit aantal zou in de volgende decennia kunnen toenemen. De manifestatie ervan kan een chronische neiging vertonen, naast de ontwikkeling in niet-endogene gebieden van genoemde ziekten. Diarree is een onderschatte aandoening die een ernstig gezondheidsprobleem vormt.
Voedselzekerheid
Experts (Engelse link) wijzen erop dat klimaatverandering een directe impact heeft op de voedselzekerheid. Drastische veranderingen in het klimaat belemmeren de productie en levering van voedsel.
Pogingen om verliezen en knelpunten aan te pakken kunnen de voedselprijzen opdrijven, zodat miljoenen mensen over de hele wereld er moeilijk toegang toe krijgen.
Veranderingen in eetpatronen kunnen mensen ertoe dwingen te kiezen voor ongezond (maar goedkoper) voedsel of zichzelf direct blootstellen aan periodes van honger.
Als gevolg hiervan zullen jaarlijks miljoenen mensen worden blootgesteld aan ondervoeding, obesitas, ontwikkelingsproblemen (in het geval van kinderen) en een grotere kans hebben op het ontwikkelen van chronische ziekten.
Mentale gezondheid
Sinds een paar decennia is de term eco-angst populair geworden om te verwijzen naar angst, vrees en zorgen met betrekking tot klimaatverandering en de toekomst.
Onderzoekers (Engelse link) melden ook een toename van depressie, slaapstoornissen, posttraumatische stressstoornissen en zelfs zelfmoordgedachten. Al deze kunnen verschijnen vooruitlopend op gebeurtenissen en als gevolg van wat er al gebeurd is.
Gevallen van migratie als gevolg van rampen en veranderingen in het klimaat, economische verliezen, radicale veranderingen in levensstijl en negatieve voortekenen met betrekking tot de toekomst zullen deze gevallen verder doen toenemen.
Deskundigen wijzen erop (Engelse link) dat in deze contexten de onevenwichtigheid in psychisch welbevinden directe gevolgen zal hebben voor de fysieke gezondheid van de bevolking.
Laatste gedachten over klimaatverandering en gezondheid
Afgezien van al het voorgaande, moet eraan worden herinnerd dat de meeste regeringen momenteel bezig zijn met de strijd tegen klimaatverandering. Er is enorme vooruitgang geboekt op dit vlak, soms echter overschaduwd door doemscenario ‘s.
Zeker, het einde van de planeet als direct gevolg van klimaatverandering wordt al meer dan vijftig jaar geprofeteerd; en bijna alle voorspellingen in dit opzicht zijn verkeerd geweest.
Bovenstaande woorden doen niets af aan wat hierboven is gezegd, noch ontkennen ze het bestaan van klimaatverandering. De bedoeling is om op te roepen tot gemoedsrust, vooral gezien de manier waarop klimaatverandering de geestelijke gezondheid beïnvloedt.
Actief deelnemen aan de plannen en programma’s die gericht zijn op het minimaliseren van de impact van menselijke activiteiten op het klimaat, is het beste wat je kunt doen om de geschetste gevolgen te helpen voorkomen.
- Carlton EJ, Woster AP, DeWitt P, Goldstein RS, Levy K. A systematic review and meta-analysis of ambient temperature and diarrhoeal diseases. Int J Epidemiol. 2016 Feb;45(1):117-30.
- Cianconi P, Betrò S, Janiri L. The Impact of Climate Change on Mental Health: A Systematic Descriptive Review. Front Psychiatry. 2020;11:74. Published 2020 Mar 6.
- Lake IR, Hooper L, Abdelhamid A, et al. Climate change and food security: health impacts in developed countries. Environ Health Perspect. 2012;120(11):1520-1526.
- Lelieveld J, Evans JS, Fnais M, Giannadaki D, Pozzer A. The contribution of outdoor air pollution sources to premature mortality on a global scale. Nature. 2015 Sep 17;525(7569):367-71.
- Kurt OK, Zhang J, Pinkerton KE. Pulmonary health effects of air pollution. Curr Opin Pulm Med. 2016;22(2):138-143.
- Padhy SK, Sarkar S, Panigrahi M, Paul S. Mental health effects of climate change. Indian J Occup Environ Med. 2015;19(1):3-7.