Rhizartrose: een steeds wijder verspreide laesie
Rhizartrose, ook bekend als artrose van het trapeziometacarpale gewricht, carpometacarpale artrose van de duim of artritis van het basale gewricht van de duim, is een van de meest voorkomende degeneratieve gewrichtsaandoeningen van de hand. Volgens sommige schattingen (Engelse link) treft het tot 36% van de oudere volwassenen, hoewel het niet altijd gepaard gaat met duidelijke symptomen.
Artrose van het trapeziometacarpale gewricht manifesteert zich progressief, zodat het beloop degeneratief is. Het komt vaker voor bij oudere mensen, dit door natuurlijke slijtage die in de loop van de tijd ontstaat.
Sommige gewoonten die verband houden met overmatig gebruik van de duim kunnen de ontwikkeling ervan echter stimuleren. Dit is de reden voor de toenemende toename van diagnoses van rhizartrose bij de jonge bevolking.
Symptomen van rhizartrose
Rhizartrose is de slijtage van het basilair gewricht (Engelse link). Dit is het gewricht dat zich bevindt tussen het trapeziusbeen van de pols en het middenhandsbeentje van de duim. Dit is een veel voorkomende verwonding, een die zich manifesteert door het voortdurende gebruik van dat gewricht.
Het meest kenmerkende symptoom is pijn bij het strekken van het gewricht. Bijvoorbeeld bij het krachtig knijpen of vasthouden van een voorwerp.
Niet alle mensen vertonen dit symptoom, hoewel het verreweg het meest voorkomt. In feite wordt geschat (Engelse link) dat slechts 28% van de mensen bijzonder ernstige pijn ontwikkelt. Zoals reeds vermeld, is het een degeneratieve aandoening, dus de pijn neemt toe met het verstrijken van de jaren. Een typisch klinisch beeld manifesteert zich als volgt:
- Pijn aan de basis van de duim bij het bewegen.
- Pijn bij het uitoefenen van druk op de basis van de duim.
- Krachtverlies in de duim.
- Ongemak bij activiteiten waarbij de duim wordt gebruikt (een kopje koffie vasthouden, een knoop leggen, een mobiele telefoon gebruiken, enzovoort).
- Zwelling aan de buitenkant van de duim.
- Duimmisvorming (alleen in de meer gevorderde stadia).
Met het verstrijken van de jaren kan de aandoening buitengewoon invaliderend zijn in termen van het gebruik van de duim. In deze situaties kunnen patiënten zelfs in rust pijn hebben (wanneer ze het gewricht niet gebruiken). Meestal gebeurt dit pas na de leeftijd van 60 jaar. Dit hangt echter allemaal af van het slijtageniveau.
Oorzaken van rhizartrose
Zoals de onderzoekers (Engelse link) opmerken, worden postmenopauzale vrouwen van middelbare leeftijd en oudere vrouwen het meest getroffen door rhizartrose. In principe zijn de meeste gevallen idiopathisch van aard.
Overmatig gebruik van het gewricht bij activiteiten of bewegingen met een hoge impact kan echter de oorzaak zijn van de toenemende toename van diagnoses.
Er zijn aanwijzingen (Engelse link) dat beroepen waarbij herhaaldelijk de duim wordt gebruikt en handmatig werk waarbij overdag niet genoeg pauzes zijn, een risicofactor zijn voor de ontwikkeling ervan.
Typen op de computer, overmatig gebruik van mobiele telefoons, tablets en andere apparaten en enkele intensieve oefeningen die druk uitoefenen op de duim (zoals gymnastiek) zijn enkele triggers voor rhizartrose.
Fysiologisch wordt gedacht dat laxiteit van de ligamenten rond het gewricht de katalysator is voor de aandoening. Om preciezer te zijn, die van het ligament van het polsgewricht.
De laxiteit resulteert in een verkeerde uitlijning van de botten van de gewrichten als gevolg van instabiliteit. Als gevolg hiervan wrijven de botten tegen elkaar en treedt progressieve degeneratie van het kraakbeen op.
Diagnose van rhizartrose
Artrose van het trapeziometacarpale gewricht kan klinisch worden gediagnosticeerd op basis van een beoordeling van de symptomen, het getroffen gebied en een beoordeling van de geschiedenis van de patiënt.
Aanvullend worden postero-anterieure, laterale en schuine röntgenfoto’s van het CMC-gewricht van de duim gemaakt. Deze worden beschouwd als de standaard beeldvormingstests om de aandoening te bevestigen en andere mogelijke verklaringen uit te sluiten.
Tijdens de diagnose zal de specialist de aandoening classificeren op basis van de progressie. Hiervoor gebruikt hij een systeem van 1 tot 4, waarbij 1 de mildste vorm is en 4 de ernstigste. De beginfasen geven meestal geen klachten, dus patiënten die naar de dokter gaan, doen dat pas als de aandoening al flink gevorderd is.
Behandelingsopties
Er is momenteel geen remedie voor rhizartrose maar er zijn wel verschillende therapieën beschikbaar om pijn aan te pakken en de kracht en flexibiliteit van de duim te herstellen. In principe worden twee typen onderscheiden: conservatieve en chirurgische alternatieven.
Gezien de hoge percentages mislukkingen die worden gemeld (Engelse link) bij chirurgische ingrepen, worden conservatieve therapieën als de eerste optie beschouwd.
Manuele therapieën worden beschouwd als de gouden standaard als het gaat om het op conventionele wijze aanpakken van symptomen. Deze omvatten fysiotherapie-oefeningen, massages en versterkende oefeningen. Deze kunnen op korte en middellange termijn helpen om pijn te verlichten en de progressie van de ziekte te stoppen.
Anderzijds kunnen ook intra-articulaire injectie van corticosteroïden en het spalken van de duim worden overwogen. Wanneer geen van deze een substantiële verbetering bij de patiënt meldt, worden chirurgische ingrepen overwogen.
Voor patiënten met graad 1 en 2 worden palmaire ligamentreconstructie en metacarpale extensie-osteotomie overwogen. Voor degenen met graad 2 (late), 3 en 4 kiest men voor eenvoudige trapeziectomie of trapeziectomie met ligamentreconstructie en peesinterpositie.
Behandelingsopties worden gekozen op basis van het klinische beeld van de patiënt. In alle gevallen gaat het gepaard met voorlichting over leefgewoonten. Het allerbelangrijkste is om activiteiten of bewegingen te vermijden waarbij het gewricht van de duim nodig is. Overleg met je specialist welke alternatieven voor jou beschikbaar zijn om de symptomen aan te pakken en je welzijn te verbeteren.
- Bock M, Eisenschenk A, Lorenzen H, Lautenbach M. Study of Medical Ultrasound for Rhizarthrosis (SUR): study protocol for a randomized controlled single-center pilot-trial. 2020 Jun 1;21(1):450.
- Fontana L, Neel S, Claise JM, Ughetto S, Catilina P. Osteoarthritis of the thumb carpometacarpal joint in women and occupational risk factors: a case-control study. J Hand Surg Am. 2007 Apr;32(4):459-65.
- Ganhewa AD, Wu R, Chae MP, Tobin V, Miller GS, Smith JA, Rozen WM, Hunter-Smith DJ. Failure Rates of Base of Thumb Arthritis Surgery: A Systematic Review. J Hand Surg Am. 2019 Sep;44(9):728-741.e10.
- Patel TJ, Beredjiklian PK, Matzon JL. Trapeziometacarpal joint arthritis. Curr Rev Musculoskelet Med. 2013 Mar;6(1):1-8.
- Rocchi L, Merolli A, Giordani L, Albensi C, Foti C. Trapeziometacarpal joint osteoarthritis: a prospective trial on two widespread conservative therapies. Muscles Ligaments Tendons J. 2018 Apr 16;7(4):603-610.
