Hypothyreoïdie en zwangerschap: hoe zijn ze gerelateerd?

Hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap kan onopgemerkt blijven omdat de symptomen kunnen worden verward met de typische symptomen van een zwangerschap.

Geschreven en geverifieerd door Mariel Alexandra Mendoza Delgado.

Laatste update: 25 maart, 2023

Hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap komt voor bij maximaal 0,5 tot 2,5% van alle zwangerschappen. De frequentie is hoger als het gaat om vrouwen met risicofactoren zoals dragers van auto-immuunziekten.

Schildklierhormonen zijn essentieel voor de ontwikkeling van het foetale stadium tot de volwassenheid. Tijdens de zwangerschap is er een groei tot 40% in de grootte van de schildklier die gepaard gaat met een toename van de productie van schildklierhormoon tot 50%. (Engelse link).

Daarom vertegenwoordigt zwangerschap een fase in het leven van een vrouw waarin een grotere inname van jodium nodig is om in de vraag naar schildklierhormonen te kunnen voorzien. Schildklier disfunctie is na zwangerschapsdiabetes de meest voorkomende endocriene aandoening tijdens de zwangerschap.

Schildklierhormonen tijdens de zwangerschap

In het eerste trimester van de zwangerschap is de ontwikkeling van de foetus, vooral de neurologische, afhankelijk van de schildklierhormonen die door de moeder worden geproduceerd, terwijl de foetale aanvoer toeneemt. Maar pas in de 16e tot 20e week van de zwangerschap is de foetale productie voldoende.

Tijdens de zwangerschap is er, als gevolg van de toegenomen vraag naar schildklierhormoon, ook een toename van thyroxinebindend globuline (dat het transport ervan in het bloed mogelijk maakt) als gevolg van de toename van de oestrogeenconcentratie, evenals stimulatie van de thyrotropinereceptor gemedieerd door humaan choriongonadotrofine.

De combinatie van beide zorgt ervoor dat, ongeacht de toename van schildklierhormoon, er een afname is van de vrije fractie van schildklierhormoon (het is gebonden aan thyroxinebindend globuline), wat op zijn beurt leidt tot stimulatie van de hypothalamus-hypofyse-schildklier as.

Hypothyreoïdie en zwangerschap: bijbehorende symptomen

Ondanks het feit dat hypothyreoïdie en zwangerschap met elkaar verband houden, manifesteren zich bij bijna alle endocriene aandoeningen van zwangerschap symptomen gewoonlijk bij slechts 0,5% van de vrouwen.

Schildklierfunctiescreening moet worden uitgevoerd bij alle zwangere patiënten tijdens hun eerste prenatale bezoek. De diagnose van hypothyreoïdie, klinisch of sub-klinisch, wordt gekenmerkt door verhoogde niveaus van schildklierstimulerend hormoon met lage niveaus van thyroxine.

De normale waarde (Spaanse link) voor deze hormonen wordt bepaald aan de hand van standaard populatiewaarden in elk trimester van de zwangerschap. Wanneer er geen standaardwaarden voor de populatie beschikbaar zijn, wordt als bovengrens een schildklierstimulerend hormoon van 4 mIU/L of hoger van 10 mIU/L voorgesteld. Schildklierhormoonwaarden zijn in dit geval onafhankelijk.

Het kan asymptomatisch zijn of aanwezig zijn met vage symptomen

Hypothyreoïdie en zwangerschap zijn meestal asymptomatisch bij maximaal 20% van de patiënten. Als ze symptomen vertonen, kunnen ze worden verward met symptomen die typisch zijn voor zwangerschap, zoals vermoeidheid, obstipatie en zwelling, omdat ze ook de neiging hebben om verraderlijk te verschijnen. Andere symptomen die worden toegeschreven aan hypothyreoïdie en zwangerschap zijn de volgende:

• Gebrek aan fysieke kracht.
• Koude intolerantie.
• Gewichtstoename.
• Aanwezigheid van droge of ruwe huid en haar.
• Diepe stem.
• Traagheid in de articulatie van woorden en in gedachten.

Complicaties geassocieerd met hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap

Vrouwen met hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap lopen het risico op verloskundige en foetale complicaties, zoals:

• Hypertensieve stoornis van de zwangerschap.
• Zwangerschapsdiabetes.
• Voortijdige breuk van de vliezen.
• Abruptie van de placenta.
• Voortijdige bevalling.
• Intra-uteriene groeibeperking.
• Laag geboorte gewicht.
• Post-partumbloeding.
• Verhoogd risico op opname op de neonatale intensive care.
• Hoog risico op keizersnede en foetale dood.

De behandeling van hypothyreoïdie is hormonaal

Behandeling van hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap is met schildklierhormoon vervanging (Engelse link):

• Klinische hypothyreoïdie: 1,6 μg/kg/dag levothyroxine.
• Subklinische hypothyreoïdie: met schildklierstimulerend hormoonspiegels tussen 2,5-4,0 mIU/L, begin met 50 μg per dag, met schildklierstimulerend hormoonspiegels > 4,0 mIU/L, wordt 1,0 μg/L aanbevolen kg/dag levothyroxine en in patiënten met een STH tussen 2,5-4,0 mIU/l en met positieve schildklierantistoffen, moet men 50 μg levothyroxine per dag toedienen.

Bij patiënten met hypothyreoïdie voorafgaand aan de zwangerschap is gewoonlijk een verhoging van de dosis tussen 25 en 50% vereist. Om de productie van schildklierhormonen bij hypothyreoïdie en zwangerschap te verhogen, moet voldoende jodiuminname worden gegarandeerd.

Risicofactoren van hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap

Onder de risicofactoren die verband houden met hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap kunnen we de volgende noemen:

• Maternale leeftijd ouder dan 30 jaar.
• Familiegeschiedenis van hypothyreoïdie of auto-immuunziekte van de schildklier.
• Positieve antithyroid-antistoffen.
• Geschiedenis van diabetes mellitus of auto-immuunziekte.
• Vroeggeboorte of eerdere miskramen.
• Schildklieroperatie of bestraling van het hoofd en de nek.
• Aanwezigheid van jodium-deficiënte gebieden.

Hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap moet zo snel mogelijk worden opgespoord.

Hypothyreoïdie is de tweede endocriene aandoening van de zwangerschap, en de vroege diagnose, evenals de behandeling ervan in de subklinische periode, voorkomt verloskundige en foetale complicaties. Het is dus belangrijk om schildklierhormoonscreening te implementeren in prenataal overleg.