Difterie: symptomen, oorzaken en behandeling
Difterie is een inmiddels zeldzame infectie van de bovenste luchtwegen die zonder vaccinaties levensbedreigend kan zijn. Deskundigen (Engelse link) herinneren ons eraan dat vóór de introductie van het vaccin in de geïndustrialiseerde landen in de jaren ’40 en ’50, het een van de belangrijkste oorzaken van kindersterfte was. Sindsdien zijn de gevallen wereldwijd gedaald tot gemiddeld 5.000 per jaar.
De infectie is momenteel geconcentreerd in landen met een gebrek aan vaccinatieprogramma’s en slechte medische zorg als gevolg van sociale onrust, gewapende conflicten, hongersnoden, natuurrampen, economische crises enzovoort. Difterie wordt niet langer beschouwd als een grote bedreiging voor de volksgezondheid, maar verwaarlozing ervan heeft de afgelopen jaren tot grote uitbraken geleid.
Symptomen van difterie
De term difterie is afgeleid van het Griekse woord diphthéra wat zich vertaalt als ‘huid’, ‘membraan’ of ‘leer’. Dit is een toespeling op de kenmerken van het pseudomembraan dat tijdens het verloop van de infectie wordt geproduceerd.
Het manifesteert zich voornamelijk in het ademhalingssysteem en in het integumentaire systeem (huid, haar en nagels). Daarom variëren de symptomen afhankelijk van het aangetaste deel van het lichaam.
Wanneer de infectie geconcentreerd is in het ademhalingssysteem, wordt dit gewoonlijk respiratoire difterie genoemd. Wanneer het geconcentreerd is in het integumentaire systeem, wordt het gewoonlijk difterie-huidinfectie genoemd. Laten we de belangrijkste klinische symptomen in het eerste geval bekijken:
- Keelpijn.
- Moeite met slikken.
- Gezwollen klieren in de nek.
- Moeilijkheden met ademhalen.
- Heesheid.
- Zwakheid.
- Verlies van eetlust.
De bacterie die de infectie veroorzaakt, produceert een toxine dat gezond weefsel doodt op de plaatsen die het infecteert. In dit geval doodt het de weefsels van de bovenste luchtwegen.
Na een paar dagen vormt het dode weefsel een grijs laagje dat dokters een pseudomembraan noemen. Dit kan verschijnen in de neus, amandelen, strottenhoofd en keel.
Laten we ook de symptomen van difterie-huidinfectie bekijken:
- Blaasjes of puisten op het huidoppervlak.
- Oppervlakkige zweren met uitstekende randen.
- Ontwikkeling van een grijsbruin hechtend membraan aan de basis.
- Huid met een gerold uiterlijk.
De meeste episodes richten zich op de handen, voeten en benen. Infecties van dit type zijn veel milder dan die van de luchtwegen, hoewel het enkele maanden kan duren voordat de huidsymptomen volledig verdwijnen.
Als de gifstoffen de bloedbaan of interne weefsels binnendringen, kunnen complicaties zoals myocarditis, neuritis, nierfalen, polyneuritis, osteomyelitis en andere optreden.
Oorzaken van difterie
Zoals specialisten (Engelse link) goed opmerken, is difterie een infectie die wordt gemedieerd door soorten Corynebacterium–bacteriën, voornamelijk Corynebacterium difterie. Corynebacterium ulcerans heeft de neiging zich in de meeste gevallen op het huidoppervlak te concentreren.
Deze micro-organismen leven van nature in de bodem, op planten en op dieren, inclusief de mens. De bacteriën produceren een exotoxine dat een plaatselijke ontstekingsreactie veroorzaakt, gevolgd door necrose en weefselvernietiging. Dit is wat in wezen de complicaties veroorzaakt die gepaard gaan met infecties.
Overdracht vindt plaats via respiratoire druppeltjes van geïnfecteerde personen of door contact met een geïnfecteerde gastheer of drager. Hoewel minder gebruikelijk, kan infectie optreden door direct contact met voorwerpen of afscheidingen op het oppervlak die in contact zijn geweest met de geïnfecteerde persoon.
Meestal koloniseert de bacterie de bovenste luchtwegen en verspreidt zich zelden systemisch. De gemiddelde incubatietijd varieert van 2 tot 5 dagen.
De meeste uitbraken zijn momenteel geconcentreerd in landen met slechte medische zorg, een gebrek aan vaccinatieprogramma’s en in conflictsituaties. Bangladesh, Indonesië, Venezuela, Jemen en Haïti hebben de afgelopen jaren grote uitbraken gehad. Een reis naar een endemisch gebied zonder vaccinatiegegevens wordt beschouwd als een risico op infectie.
Diagnose van difterie
De diagnose wordt meestal gesteld op basis van een klinische evaluatie. Naast de beschreven symptomen, is de aanwezigheid van een grijsachtig/witachtig/zwartachtig pseudomembraan in de wand van de amandelen of de keelholte wat de specialist waarschuwt voor een mogelijk geval van difterie. Om deze bevinding te bevestigen, wordt het volgende gedaan:
- Toxine- en bacteriologische tests.
- Volledig bloedonderzoek.
- Beeldvormingsonderzoeken (om ontsteking van de weefsels van de bovenste luchtwegen te beoordelen).
Kinderen, ouderen, zwangere vrouwen, mensen met een gecompromitteerd immuunsysteem en degenen die zonder het vaccinatieschema naar een endemisch of recent uitgebroken land zijn gereisd, worden als risicovol beschouwd. In sommige gevallen kan de infectie fataal zijn, dus een vroege diagnose verbetert de prognose en het resultaat.
Behandelingsopties
Vanwege de complicaties die gepaard gaan met de infectie, wordt de behandeling van difterie onmiddellijk na de diagnose uitgevoerd. De standaardtherapie bestaat uit twee aspecten: het toedienen van antibiotica en difterie-antitoxine.
De meest gebruikte antibiotica in dit geval zijn erythromycine en penicilline G. Episodes die resistentie vertonen, kunnen worden aangepakt met linezolid of vancomycine.
Difterie-antitoxine is een antiserum afkomstig van paarden waarvan de functie is om de toxine die de symptomen veroorzaakt te neutraliseren. Het kan intramusculair of intraveneus worden toegediend en de patiënt wordt altijd onderworpen aan een overgevoeligheidstest om complicaties te voorkomen. Zelfs nadat het is overwonnen, moeten medicijnen tegen anafylaxie dicht bij de patiënt worden gehouden.
Behandeling op basis van antibiotica duurt weken. In het geval dat de kweken de aanwezigheid van de bacterie aantonen, wordt overwogen om de behandeling met nog eens 10 dagen te verlengen.
Er zijn zorgen geweest (Engelse link) over episoden van antibioticaresistentie bij deze bacteriën, dus er moet altijd een kweek worden gedaan nadat de aangegeven behandeling is voltooid.
- Chaudhary, A., & Pandey, S. Corynebacterium Diphtheriae. StatPearls Publishing. 2021.
- Hoskisson PA. Microbe Profile: Corynebacterium diphtheriae – an old foe always ready to seize opportunity. Microbiology (Reading). 2018 Jun;164(6):865-867.
- Truelove SA, Keegan LT, Moss WJ, Chaisson LH, Macher E, Azman AS, Lessler J. Clinical and Epidemiological Aspects of Diphtheria: A Systematic Review and Pooled Analysis. Clin Infect Dis. 2020 Jun 24;71(1):89-97.
