Wat is hoogteziekte?

Sommige mensen zijn vatbaar voor het ontwikkelen van hoogteziekte, voornamelijk mensen met een hart- of longaandoening.

Hoogteziekte, ook bekend als hypobaropathie, brengt een reeks symptomen samen die optreden wanneer een persoon op grote hoogte wordt blootgesteld aan hypoxie.

Het komt heel vaak voor, vooral bij het stijgen naar hoogten boven 2.500 meter boven zeeniveau. Sommige mensen zijn vatbaar voor het ontwikkelen ervan, voornamelijk mensen met een hart- of longaandoening.

Geschat wordt (Engelse link) dat tot 75% van de niet-geacclimatiseerde reizigers die hoger zijn dan 3000 meter hoogte, acute hoogteziekte ontwikkelen. Het criterium van niet-acclimatisatie is erg belangrijk, omdat het aanpassingsproces complicaties bij het omhooggaan kan voorkomen. We bekijken de kenmerken, symptomen, oorzaken en wat je eraan kunt doen.

Oorzaken van hoogteziekte

De kenmerkende symptomen van hoogteziekte zijn een reactie van het lichaam op het verlaagde zuurstofgehalte in de lucht. Zoals de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (Engelse link) ons eraan herinneren, is de PaO2 (partiële zuurstofdruk in arterieel bloed) op 3000 m boven zeeniveau iets meer dan twee derde van die op zeeniveau.

Als gevolg van het lage zuurstofgehalte in het bloed ontwikkelen mensen weefselhypoxie. Er zijn veel variabelen die het uiterlijk beïnvloeden, maar de belangrijkste zijn het werkelijke hoogteniveau, de stijgsnelheid en de duur van de blootstelling. Niet-geacclimatiseerde mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van hoogteziekte dan geacclimatiseerde mensen.

Hoewel het op lagere hoogten kan voorkomen, manifesteren de symptomen van acute hoogteziekte zich rond 2.500 m boven de zeespiegel. Het menselijk lichaam past zich heel goed aan veranderingen in het zuurstofniveau aan, hoewel het tijd kost om dit te doen. Dit proces staat bekend als acclimatisatie en kan, afhankelijk van de kenmerken van de getroffen persoon, enkele uren tot 5 dagen duren.

De meeste mensen die een acute ziekte op grote hoogte ontwikkelen, doen dit omdat ze niet kunnen acclimatiseren. Dit is door het lichaam bloot te stellen aan een snelle stijging van de hoogte zonder dat het vooraf gewend is geraakt aan de kenmerken van de plaats.

Risicofactoren

Vochtigheid, luchtdruk en verhoogde ultraviolette (UV) straling versterken het effect van hypoxie nog meer. Hiernaast wijzen experts op (Engelse link) de volgende risicofactoren:

• Mensen die bergbeklimmen of wandelen beoefenen en boven zeeniveau of in laaggelegen gebieden (minder dan 900 m boven de zeespiegel) wonen.
• Mensen die in het verleden hoogteziekte hebben gehad.
• Proefpersonen met hart- of longaandoeningen.
• Degenen die een sedentaire levensstijl hebben (het beoefenen van sport conditioneert de longen en het lichaam om beter gebruik te maken van zuurstof).
• Genetische aanleg om hoogteverschillen beter of slechter te verdragen.

Soorten hoogteziekte

De term hoogteziekte wordt gebruikt om drie manifestaties te beschrijven die optreden bij een snelle klim naar terrein op grote hoogte. Onderzoekers onderscheiden (Engelse link) acute hoogteziekte, hersenoedeem op grote hoogte en longoedeem op grote hoogte. Laten we eens kijken waar elk van hen over gaat:

• Acute bergziekte: ook bekend als hoogziekte. Het treedt meestal 4-24 uur na de beklimming op en verdwijnt vaak binnen 2-3 dagen op constante hoogte. Het kan mild, matig of ernstig zijn. Deze laatste gevallen staan bekend als chronische hoogteziekte of de ziekte van Monge.
• Hersenoedeem op grote hoogte: het is ook bekend als HACE, vanwege het Engelse acroniem  (High Altitude Cerebral Edema). Het treedt meestal 24 uur na de symptomen van hoogteziekte op. Vanuit klinisch oogpunt wordt het beschouwd als de laatste fase van hoogteziekte. Het kan binnen 24 uur overgaan in coma en overlijden als gevolg van een hersenhernia. Specialisten waarschuwen (Engelse link) dus voor het belang van een snelle en efficiënte diagnose en controle.
• Longoedeem op grote hoogte: het is ook bekend als HAPE (High Altitude Pulmonary Edema), vanwege het Engelse acroniem. Het is een vorm van niet-cardiogeen longoedeem en volgens deskundigen (Engelse link) kan het, indien onbehandeld, tot de dood leiden bij tot 50% van de mensen.

Gelukkig zijn zowel longoedeem op grote hoogte als hersenoedeem op grote hoogte zeldzaam. De meeste mensen ontwikkelen alleen acute hoogteziekte. Dit komt omdat de aanwezigheid van symptomen ervoor zorgt dat ze hun klimroute veranderen. Ze kiezen er bijvoorbeeld voor om te acclimatiseren, het gebied te verlaten of medische hulp te zoeken.

Symptomen

De symptomen van hoogteziekte zijn zeer uiteenlopend. Ze zijn niet alleen afhankelijk van het specifieke type, maar de stijgsnelheid en de hoogte bemiddelen de intensiteit ervan. Met dit voorbehoud in gedachten, laten we u achter met een typisch beeld:

• Vermoeidheid en energieverlies.
• Moeilijkheden met ademhalen.
• Duizeligheid (wat kan leiden tot flauwvallen).
• Moeilijk te focussen.
• Verlies van eetlust.
• Coördinatie problemen.
• Misselijkheid en overgeven.
• Beklemming op de borst.
• Verwardheid.

Wanneer een persoon longoedeem op grote hoogte ontwikkelt, manifesteren ze symptomen zoals kortademigheid in rust, reuzel, droge hoest en cyanose. Van zijn kant wordt hersenoedeem op grote hoogte gekenmerkt door ataxie, vermoeidheid en een veranderde mentale toestand. Symptomen worden vaak verergerd door op grote hoogte te slapen.

Op dezelfde manier, als een snelle stijging aanhoudt zonder de respectieve acclimatisatie, hebben de tekenen de neiging om te verslechteren. In deze gevallen kunnen de gevolgen levensbedreigend zijn. Zeker als er geen tijdige medische behandeling is.

Hoe hoogteziekte te voorkomen

Acute hoogteziekte kan worden voorkomen. De belangrijkste variabelen die de ontwikkeling beïnvloeden, zijn het hoogteniveau, de snelheid van de beklimming en de duur van de beklimming. Door ze te beheersen kun je symptomen voorkomen, en dat doe je door te acclimatiseren.

Acclimatisatie bestaat uit geleidelijk stijgen. Het wordt daarom aanbevolen om de beklimmingen tot meer dan 2500 m boven de zeespiegel in 24 uur niet te overschrijden. Vanaf nu wordt voorgesteld om slechts 500 m boven de zeespiegel per dag omhoog te gaan. Omdat het niet altijd mogelijk is om beklimmingen op deze manier te plannen, raden experts aan (Engelse link) om acetazolamide te nemen om de acclimatisatie te versnellen.

Andere manieren om symptomen te voorkomen, is het vermijden van alcoholgebruik 48 uur voor de beklimming en het vermijden van lichaamsbeweging of inspannende activiteiten op dergelijke hoogten. Evenzo worden mensen aangemoedigd om promoties te plannen op basis van hun ervaring. Dat wil zeggen, vermijd plotselinge beklimmingen als u nog nooit eerder op een bepaalde hoogte boven zeeniveau bent geweest.

Gelukkig zijn de meeste afleveringen van hoogteziekte mild. Deze lossen volledig op bij het dalen in hoogte, en dat doen ze binnen 24 tot 72 uur. Als de symptomen erg intens zijn, aarzel dan niet om onmiddellijk medische hulp in te roepen.