Wat is hartruis? Kenmerken en soorten

Hartruis komt vaak voor, en bij kinderen is het meestal goedaardig. Laten we eens kijken wat hartruis is en welke types er zijn.

Cardiologen definiëren hartruis als ‘het geluid dat bloed maakt als het door de hartkleppen stroomt’. Hartruisjes komen heel vaak voor, zo vaak zelfs dat geschat wordt (Engelse link) dat tot 72% van de kinderen en adolescenten op een bepaald moment in hun ontwikkeling een hartruis zal krijgen. De meeste gevallen zijn goedaardig, hoewel ze soms een symptoom kunnen zijn van een grotere complicatie.

Meestal gaat geruis niet gepaard met symptomen, dus bijna alle patiënten die het hebben, zijn zich er niet van bewust. Ze worden bij toeval gediagnosticeerd bij medische controle. Als ze goedaardig zijn, hebben ze geen behandeling nodig. In de volgende paragrafen laten we je de kenmerken van hartruis zien en de manieren waarop dit zich kan manifesteren.

Kenmerken van hartruis

Het hart bestaat uit vier kamers of compartimenten met hun respectievelijke kleppen die de hoeveelheid bloed regelen die elk van hen binnenkomt en verlaat. De bovenste kamers worden atria (rechts en links) genoemd en de onderste worden ventrikels (rechts en links) genoemd.

De kleppen die de boezems met de ventrikels verbinden, worden atrioventriculaire kleppen genoemd (de linkerklep is de mitralisklep en de rechterklep is de tricuspidalisklep). Verder zijn de kleppen die de hartkamers verbinden met de grote bloedvaten de aortaklep (links) en de longklep (rechts). Deze structuren hebben niet alleen de functie om bloed van de ene kamer naar de andere te leiden, maar voorkomen ook dat bloed terugstroomt.

Als er met een stethoscoop naar wordt geluisterd, produceert een gezond hart een geluid dat artsen omschrijven als een lub-dub. Lub is het geluid dat voortkomt uit de samentrekking van het hart (systole) en het sluiten van de mitralis- en tricuspidalisklep. Dub is het geluid dat voortkomt uit de ontspanning van het hart (diastole) en het sluiten van de aorta- en longkleppen.

In die zin is een hartgeruis een bijkomend geluid bij de reguliere lubdub cadans. Het wordt gekenmerkt door een klikkend, sissend of zoemend geluid dat wordt veroorzaakt door turbulente stroming door de kleppen. Dit is meestal het geval, omdat mechanische werking van de kleppen of het hart dit ook veroorzaakt.

Hoofdoorzaken van hartruis

De Hartstichting somt enkele van de belangrijkste oorzaken van geruis op:

• Turbulente bloedstroom.
• Stijfheid of gevoelloosheid van de kleppen (product van natuurlijke veroudering).
• Klepstenose.
• Infecties in de kleppen van het hart.
• Bijwerkingen van reumatische koorts.
• Hartaanval.
• Extreme lichaamsbeweging.
• Zwangerschap.
• Overactiviteit van de schildklier.
• Bloedarmoede.
• Snelle groei.
• Aangeboren hartaandoeningen.

Vrijwel alle hartruisepisodes kunnen worden verklaard aan de hand van deze mediatoren. Zoals de onderzoekers (Engelse link) aangeven, komt hartruis heel vaak voor bij verder gezonde baby’s, kinderen en adolescenten, waarbij de meeste ontwikkelen wat wordt beschreven als een onschuldig geruis of een functioneel geruis.

Geschat wordt (Engelse link) dat minder dan 1% van het geruis in deze groepen pathologisch is. Het is dus een goedaardige aandoening die meestal in de jeugd verdwijnt.

Geruis is meestal zonder symptomen, hoewel mensen soms pijn op de borst, snelle hartslag (tachycardie), kortademigheid en vermoeidheid kunnen krijgen.

Wanneer deze symptomen optreden, doen ze dat meestal met een milde intensiteit, hoewel ze angst of onrust bij de patiënt kunnen veroorzaken. Geruis kan worden gediagnosticeerd bij routinematige auscultatie en het volume, ritme en de toonhoogte variëren afhankelijk van het type.

Soorten hartgeruis

Zoals Johns Hopkins Medicine (Engelse link) terecht opmerkt, worden hartgeruisen geclassificeerd op basis van hun locatie, intensiteit, toonhoogte, profiel en timing. De belangrijkste criteria zijn intensiteit en timing. Deskundigen classificeren (Engelse link) het geruis op basis van intensiteit op een schaal van 1 tot 6. Laten we eens kijken hoe het precies wordt verdeeld op basis van intensiteit:

• Graad I: zeer zwak geruis, nauwelijks hoorbaar.
• Graad II: zacht geruis.
• Graad III: goed hoorbare, maar geen voelbare sensatie.
• Graad IV: goed hoorbaar met voelbare sensatie.
• Graad V: sterk geruis, hoorbaar met een stethoscoop die de borst licht aanraakt.
• Graad VI: luider geruis, hoorbaar met een stethoscoop zonder de borst aan te raken.

Het synchronisatiecriterium heeft te maken met het moment waarop het geruis zich manifesteert. Dit is, en zoals we al hebben gezien, tijdens de systole of de diastole. Er worden dus drie soorten hartgeruis onderscheiden.

Systolisch hartruis

Deskundigen classificeren (Engelse link) een systolisch geruis als een geruis of piepende ademhaling die begint tijdens of na de eerste harttoon (lub) en eindigt voor of tijdens de tweede harttoon (dub). Er worden twee subtypen onderscheiden: systolisch ejectiegeruis en systolisch regurgitatiegeruis.

In het eerste geval ontstaat het door een nauw bloedvat of een onregelmatigheid in de hartkleppen. In het tweede geval gaat het gepaard met een stroom die teruggaat naar een van de kamers van het hart.

Diastolisch geruis

Specialisten classificeren (Engelse link) als een diastolisch geruis het geruis of piepende ademhaling dat begint met de aortacomponent van het tweede geluid (dub) en in intensiteit afneemt gedurende een variabele duur van de diastole. Er zijn vier belangrijke subtypes van dit geruis:

• aortaklepregurgitatie
• longklepregressie
• mitralisklepgeruis
• tricuspidalisklepgeruis

Alle diastolisch geruis houdt verband met een verandering van de cardiovasculaire structuren. In vergelijking met systolisch geruis zijn ze moeilijker te identificeren, dus vereisen ze enige ervaring of auscultatietechnieken. Kortom, dit soort geruis treedt op tijdens ontspanning van de hartspier.

Aanhoudende hartruis

Er is een derde categorie van hartgeruisen die een continu geruis of aanhoudende hartruis wordt genoemd. Dat wil zeggen, het geruis dat zowel tijdens spiercontractie (systole) als tijdens ontspanning (diastole) optreedt. Ze komen minder vaak voor dan de vorige typen, omdat het geruis meestal wordt gesynchroniseerd op een specifiek tijdstip van de hartfunctie.

Omdat de intensiteit en synchronisatie van het geruis de detectie ervan kan belemmeren, zijn er manoeuvres waarmee het kan worden verbeterd. De meest gebruikte zijn de handgreep, squats, Valsalva, abrupt opstaan en amylnitraat. Patiënten die symptomen vertonen, hebben vaak beeldvormingstests (echocardiogram) nodig om afwijkingen of veranderingen in het hart uit te sluiten.

Als je een hartruis hebt, zal je arts je zeker vertrouwen hebben gegeven. Tenzij je arts anders aangeeft, dien je een normaal leven te leiden. Geruis is meestal goedaardig en heeft meestal geen invloed op het welzijn van een persoon. Als je een verergering van de symptomen vaststelt, aarzel dan niet om je arts te raadplegen voor verdere analyse.