Hoog cholesterol bij kinderen en adolescenten: oorzaken en wat te doen
Vaak wordt gedacht dat hoge cholesterol- en triglyceridenwaarden alleen bij volwassenen kunnen voorkomen. De jongsten kunnen deze onbalans echter ook ontwikkelen. De gevolgen zijn hetzelfde als bij volwassenen. In de volgende paragrafen bespreken we de oorzaken van hoog cholesterol bij kinderen en adolescenten en wat specialisten doen om het te behandelen.
Een hoog cholesterolgehalte in het bloed kan leiden tot opbouw van plaque in de slagaders. Deze opbouw vernauwt de ruimte waar het bloed circuleert, wat zich vertaalt in een verhoogde kans op het ontwikkelen van hartaandoeningen en beroertes. Ontdek alles wat je moet weten over hoog cholesterol bij kinderen en adolescenten.
Oorzaken van hoog cholesterol bij kinderen en adolescenten
Cholesterol is een wasachtige substantie die lijkt op vet dat het lichaam nodig heeft tijdens de stofwisseling. Het meeste hiervan wordt uitgescheiden in de lever, hoewel het ook uit voedsel wordt gehaald.
Het organisme gebruikt cholesterol om bepaalde hormonen te produceren, voedsel te verteren en bepaalde vitamines te synthetiseren. Ons lichaam maakt al het cholesterol dat het nodig heeft zelf aan, althans dat doet het meestal.
Verhoogde niveaus van cholesterol en triglyceriden in de bloedbaan staan bekend als dyslipidemie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO – Engelse link) is tot een derde van de ischemische hartziekten toe te schrijven aan een hoog cholesterolgehalte. Zoals experts (Engelse link) aangeven, begint arteriosclerose in de kindertijd en doorloopt het een proces dat tientallen jaren kan duren.
Als er niets wordt gedaan om het ongedaan te maken, leidt dit tot een hartinfarct, beroerte of overlijden. Levensstijl is voor een groot deel verantwoordelijk voor een hoog cholesterolgehalte bij kinderen en adolescenten, en de gegevens van de laatste decennia blijven waarschuwen voor een probleem dat al als volksgezondheid wordt beschouwd.
Laten we eens kijken naar drie van de belangrijkste oorzaken van een hoog cholesterolgehalte bij jonge mensen.
1. Ongezonde voeding
Een dieet met hoge concentraties transvetten en verzadigde vetten kan een verhoging van het cholesterolgehalte in het bloed veroorzaken. Beide soorten vetten spelen een leidende rol in onevenwichtige of gezonde diëten. Helaas zijn zij degenen die de meeste belangstelling krijgen van kinderen en adolescenten. We laten je enkele voorbeelden ervan zien:
- Bevroren pizza.
- Zoete koekjes en cakes.
- Commerciële gebakken goederen.
- Magnetronpopcorn.
- Donuts.
- Gebakken kip en frietjes.
- Broodjes.
- Melkcrème voor zuivelvrije koffie.
- Plak margarine.
Dit is slechts een selectie van voedingsmiddelen die transvet en verzadigd vet bevatten. Beide verhogen het slechte cholesterol (lipoproteïne-cholesterol met lage dichtheid) en verlagen het goede cholesterol (lipoproteïne-cholesterol met hoge dichtheid). Fabrikanten verwerken dit type vet in hun producten omdat het economisch rendabeler is en omdat het de levensduur van de producten verlengt.
Het cholesterolgehalte stijgt waarschijnlijk ook als je grote hoeveelheden volle melk drinkt, veel magere kaas eet en erg vet vlees eet. IJs, palmolie en kokosolie kunnen ook hetzelfde effect hebben. Over het algemeen zal het cholesterol niet stijgen als deze producten met mate worden geconsumeerd, het probleem is wanneer ze hoofdrolspelers zijn in het dieet van jongeren.
2. Genetische aanleg
Familiaire hypercholesterolemie (FH) is een genetische stoornis van het lipoproteïnemetabolisme die resulteert in verhoogde niveaus van lipoproteïne met lage dichtheid (LDL). Volgens experts (Engelse link) worden de maximale lipidenwaarden bereikt tussen de leeftijd van 9 en 11 jaar, de tijd waarop het meestal wordt gedetecteerd.
Naar schatting (Engelse link) heeft 1 op de 200 of 1 op de 300 mensen wereldwijd deze aandoening. Het is daarom een veel voorkomende manifestatie, een die onafhankelijk is van de levensstijl van de patiënt. Als er gegevens zijn over een hoog cholesterolgehalte bij grootouders en ouders van kinderen en adolescenten, dan is de oorzaak waarschijnlijk genetische aanleg.
3. Obesitas en overgewicht
Volgens de WHO (Engelse link) is de prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen en adolescenten van 5 tot 19 jaar dramatisch toegenomen. Het ging van slechts 4% in 1975 naar iets meer dan 18% in 2016. Het heeft het aantal jongeren met overgewicht en obesitas wereldwijd meer dan verviervoudigd, en dat in slechts vier decennia.
Zoals de experts (Engelse link) aangeven, verstoort de toename van vetweefsel in het lichaam het metabolisme van cholesterol in de lever. Het doet dit omdat het een grotere hoeveelheid vrije vetzuren absorbeert.
Dit is met name het geval wanneer vetweefsel zich ophoopt rond de taille (visceraal vet). Obesitas kan ook insulineresistentie en ontstekingsprocessen veroorzaken, twee aandoeningen die het metabolisme beïnvloeden.
Behandeling van hoog cholesterol bij kinderen en adolescenten
Rapporten (Engelse link) van het American College of Cardiology en de American Heart Association bevelen verandering van levensstijl aan als de belangrijkste therapie voor hoog cholesterol. De belangrijkste veranderingen die moeten worden aangebracht, zijn inzetten op een uitgebalanceerd dieet en meer lichaamsbeweging. Als algemene regel geldt dat gemiddeld 300 minuten per week aan matige lichamelijke activiteit prioriteit moet krijgen.
Tegelijkertijd moet de tijd die voor televisie, mobiele telefoons en videogameconsoles wordt doorgebracht tot een minimum worden beperkt. Kinderen en adolescenten moeten zich bewust zijn van de gevolgen van het voortzetten van de huidige levensstijl, en van de voordelen die zij halen uit lichaamsbeweging en het handhaven van een uitgebalanceerd dieet.
Zoals reeds duidelijk is geworden, dienen voedingsmiddelen met hoge concentraties transvetten en verzadigde vetten vermeden te worden.
Onderzoekers (Engelse link) raden niet aan om de eiwitinname te beperken, maar enkelvoudige koolhydraten wel. Als de waarden aanvankelijk erg hoog zijn, zal de evolutie om de 3 of 4 weken worden waargenomen, en dit zal worden gedaan totdat deze weer binnen de normatieve waarden vallen.
Als een genetische aanleg wordt vermoed (of als er na 12 maanden geen verbetering wordt waargenomen), kan worden gekozen voor een farmacologische behandeling van hoog cholesterol bij kinderen en adolescenten.
Dit wordt alleen aanbevolen voor jongeren ouder dan 10 jaar. De meest gebruikte groepen in deze contexten zijn cholesterolabsorptieremmers, galzuurbindende harsen, 3-hydroxy-3-methyl-glutaryl-co-enzym A-reductaseremmers, fibrinezuurderivaten, omega-3-vetzuren en niacine. De opties worden door de specialist gekozen op basis van elk specifiek geval.
Veranderingen in levensstijl zijn de meest effectieve en veilige methode om hoog cholesterol bij jongeren te behandelen. Deze moeten permanent zijn en ze zijn gemakkelijker te assimileren wanneer de naaste omgeving ze ook aanneemt. Als het gezin een uitgebalanceerd dieet volgt en regelmatig traint, is de kans veel groter dat de gewoonte erin zal worden geconsolideerd.
- Grundy, S. M., Stone, N. J., Bailey, A. L., Beam, C., Birtcher, K. K., Blumenthal, R. S., … & Yeboah, J. 2018 AHA/ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/APhA/ASPC/NLA/PCNA guideline on the management of blood cholesterol: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Journal of the American College of Cardiology. 2019; 73(24): e285-e350.
- Klop B, Elte JW, Cabezas MC. Dyslipidemia in obesity: mechanisms and potential targets. 2013;5(4):1218-1240. Published 2013 Apr 12.
- Mangili L. High Prevalence of Dyslipidemia in Children and Adolescents: Opportunity for Prevention. Arq Bras Cardiol. 2020;114(1):57-58.
- Varghese MJ. Familial hypercholesterolemia: A review. Ann Pediatr Cardiol. 2014;7(2):107-117.
- Vallejo-Vaz AJ, Ray KK. Epidemiology of familial hypercholesterolaemia: Community and clinical. Atherosclerosis. 2018 Oct;277:289-297.
- Yoon, J. M. Dyslipidemia in children and adolescents: when and how to diagnose and treat?. Pediatric gastroenterology, hepatology & nutrition. 2014; 17(2): 85-92.
