Hoe kinderen te helpen omgaan met rouw
Kinderen helpen omgaan met rouw is iets wat de meeste volwassenen moeilijk vinden om aan te pakken. In feite willen ze je allemaal beschermen tegen de golf van emoties en de gevolgen van een verlies. Maar in de praktijk hebben maar weinigen de tools om dat te doen. Kinderrouw kan iets anders zijn dan rouw van volwassenen, maar de impact blijft nooit onopgemerkt.
Verdriet kan zich uiten door het verlies van een dierbaar voorwerp, een huisdier of een dierbaar persoon. Het kan zich ook ontwikkelen in het licht van meer abstracte verliesprocessen, zoals een verhuizing, een verandering van school, enzovoort. Vandaag delen we 7 tips om kinderen te helpen verdriet onder ogen te zien en enkele reflecties erop.
Tips om kinderen te helpen omgaan met verdriet en rouw
Zoals de experts (Engelse link) terecht opmerken, worden rouwreacties bij jongeren beïnvloed door ontwikkelingsprocessen, zodanig dat ze zich verschillend manifesteren naargelang de leeftijd en het groeistadium van het kind. Geen twee rouwprocessen bij kinderen zijn hetzelfde, hoewel de meeste zich over het algemeen ontwikkelen in de stadia die door Kübler-Ross zijn vastgesteld.
Zeker, het zijn allereerst de verzorgers, ouders of voogden die verantwoordelijk zijn voor het omgaan met het proces. Onderzoekers (Engelse link) blijven erop wijzen dat volwassenen het vermogen van jonge kinderen om met het idee van de dood om te gaan vaak onderschatten. Een dergelijke onderschatting kan het helpen van kinderen bij het omgaan met verdriet in de weg staan. We laten je daarom enkele dingen zien die je kunt doen.
1. Identificeer de eerste tekenen van verdriet
Onverwerkt of onopgelost verdriet leidt vaak tot gevolgen die tot in de volwassenheid voortduren. Bij kinderen gebeurt dit omdat hun omgeving niet kan vaststellen dat de kleine dit proces doormaakt.
Kinderrouw is niet altijd duidelijk, dus ouders moeten op de hoogte zijn van enkele veelbetekenende signalen. De belangrijkste stellen we samen volgens de American Academy of Child and Adolescent Psychiatry (Engelse link):
- Aanhoudende ontkenning van het verliesproces (bijvoorbeeld in de hoop dat de persoon of het huisdier uiteindelijk zal terugkeren).
- Gebrek aan onafhankelijkheid bij het uitvoeren van taken die hij al alleen deed.
- Slaapproblemen.
- Verlies van eetlust
- Pathologische angst om alleen te zijn.
- Problemen in hun interpersoonlijke relaties (vooral met vrienden van hun leeftijd).
- Daling in schoolprestaties.
- Herhaalde verklaringen dat men zich bij het voorwerp van het verlies wil voegen (het familielid, het huisdier en anderen).
- Overdreven imitatie van het object van verlies.
- Spellen waarin je ogenschijnlijk interactie hebt met het voorwerp van het verlies.
- Overmatig kinderlijke houdingen (in verhouding tot hun leeftijd).
- Moeilijkheden met te focussen.
- Spanning.
- Schuldgevoelens.
Specialisten waarschuwen (Engelse link) dat in gecompliceerde gevallen episodes van depressie, angststoornissen, posttraumatische stressstoornis en zelfs zelfmoordgedachten kunnen ontstaan. Het is om deze reden dat het identificeren van de eerste tekenen een van de beste manieren is om kinderen te helpen omgaan met verdriet, omdat dit voorkomt dat de symptomen evolueren naar al deze pathologieën.
2. Wees te allen tijde eerlijk
We hebben al opgemerkt dat volwassenen de neiging hebben om de assimilatie van sommige concepten met betrekking tot dood en verlies te onderschatten. Dit kan ertoe leiden dat ze eufemismen of onduidelijke ideeën gebruiken om dit proces aan kinderen te communiceren. Als gevolg hiervan zullen ze de gevolgen van het verlies niet volledig kunnen verwerken en kunnen ze zich zelfs bedrogen voelen als ze later de realiteit ontdekken.
Zinnen als ‘we zijn hem kwijt’, ‘hij is niet meer bij ons’, ‘nu slaapt hij’, ‘hij ging naar de hemel’ enzovoort zijn voor jou misschien heel duidelijk, maar niet voor kinderen. Je hoeft niet in detail te treden met je uitleg, maar je moet wel benadrukken dat dit een definitief afscheid is.
Het is om deze reden dat sommige experts voorstellen (Engelse link) om kinderen te leren om de dood van school onder ogen te zien; dus wees voorbereid op evenementen als deze.
3. Wees geduldig
Elk rouwproces is anders, dus we vinden er die binnen een paar weken eindigen en andere die maanden of jaren duren. Het is ook gebruikelijk dat de sluiting niet definitief is, zodat veel kleintjes de in- en uitgangen van het proces doorlopen. Voor dit alles moet je geduldig en begripvol zijn en voorkomen dat je permanent aan dat verlies wordt herinnerd.
Sommige data, zoals de verjaardag van het overlijden of de foto’s, kunnen symptomen van rouw uit de kindertijd doen ontwaken. Het gaat er niet om ze volledig bij hen weg te houden, maar het gaat erom dat overmatige blootstelling contraproductief is. Wees geduldig met de tijd en begrijp dat zelfs volwassenen jaren nodig hebben om volledig te genezen van een bijna-verlies.
4. Biedt veiligheid en bescherming om je kind te helpen omgaan met rouw
Het is nuttig voor kinderen om een volwassene te hebben die veiligheid en bescherming biedt. Als het verdriet een gevolg is van de dood van een geliefde, zullen zij waarschijnlijk ook bang zijn om te sterven. Daarom is de geruststelling die jij geeft van vitaal belang om te voorkomen dat emoties hoog oplopen. Bovendien zullen ze meer open staan om hun gevoelens en gedachten in deze contexten te communiceren.
5. Sta je kind toe zijn gevoelens te uiten
Luisteren naar wat ze te zeggen hebben is beter dan hun gevoelens onderdrukken. Huilen, verdriet en angst zijn natuurlijke coping-mechanismen. Het zijn dus natuurlijke reacties, die niet verdwijnen als ze onderdrukt worden.
Integendeel, wanneer iets wordt onderdrukt, wordt het alleen maar verborgen. Daardoor kan het op elk moment in de toekomst weer opduiken. Als je kinderen wilt helpen met verdriet om te gaan, laat ze dan hun gevoelens uiten.
6. Omgaan met rouw: lees er boeken over
We kunnen hier niet alle ideeën, reflecties en adviezen van de experts met betrekking tot kinderrouw samenvatten. Daarom raden we je aan er boeken over te lezen, vooral die zijn geschreven door echte specialisten. Wat je van hen leert, kun je toepassen op je kind.
7. Zoek professionele hulp
Als de symptomen erg ernstig zijn of als bovenstaande tips niet de gewenste impact hebben, kun je het beste professionele hulp zoeken. Dat wil zeggen de bemiddeling van een kinderpsycholoog. De psycholoog heeft de theoretische en praktische hulpmiddelen om met rouw om te gaan, vooral wanneer het verschillende aspecten van het welzijn van het kind verstoort. In sommige gevallen kan het de beste manier zijn om een kind te helpen rouwen.
Hoewel het de ouders zijn die het verdriet van kinderen moeten helpen verwerken, moeten alle mensen om hen heen dat ook doen. De onderzoekers wijzen daarbij (Engelse link) op de rol van docenten.
Deze kunnen dingen opsporen die ouders over het hoofd zien, en kunnen het probleem aanpakken met behulp van de schoolpsycholoog. We hopen dat deze woorden nuttig zijn geweest en dat je ze zult toepassen bij het omgaan met dit proces bij je kinderen.
- Alvis, L., Zhang, N., Sandler, I. N., & Kaplow, J. B. Developmental Manifestations of Grief in Children and Adolescents: Caregivers as Key Grief Facilitators. Journal of Child & Adolescent Trauma. 2022; 1-11.
- Aspinall, S. Y. Educating children to cope with death: A preventive model. Psychology in the Schools. 1996; 33(4): 341-349.
- Cohen, J. A., & Mannarino, A. P. Supporting children with traumatic grief: What educators need to know. School Psychology International. 2011; 32(2): 117-131.
- Melhem, N. M., Moritz, G., Walker, M., Shear, M. K., & Brent, D. Phenomenology and correlates of complicated grief in children and adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 2007; 46(4): 493-499.
- Schweich, T., Luxen, T., Bell, C., & Federspiel, J. Grief in Children and Adolescents. In Grief in Schools. Springer, Berlin, Heidelberg. 2022; 29-68.