Microplastics, een bedreiging voor de gezondheid
In 2019 drong de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO – Engelse link) bij de bevoegde autoriteiten aan om nader onderzoek te doen naar de relatie tussen microplastics en gezondheid. Microplastics zijn kleine stukjes plastic die het milieu vervuilen. Momenteel worden ze beschouwd als een probleem voor de volksgezondheid, in principe vanwege de schade aan ecosystemen en hun impact op de menselijke gezondheid.
Microplastics zijn overal: op de zeebodem, in vis en schaaldieren, in drinkwater, in bier, in regen en in plastic verpakkingen (vooral bij blootstelling aan warm of heet water). Er zijn zelfs microplastics gevonden in het noordpoolgebied, dus het lijkt niet mogelijk ze te vermijden. Met dit in gedachten, zijn ze echt een bedreiging voor de gezondheid?
Hoe beïnvloeden microplastics de gezondheid?
Het was Richard Thompson (Engelse link) die in 2004 de term microplastics bedacht. In het begin dacht men dat ze alleen aan de kust te vinden waren, maar toen begonnen deskundigen ze op bijna elke plek te vinden.
Onderzoek naar microplastics en gezondheid suggereerde dat bijna alle producten voor persoonlijke verzorging ze vrijgaven. Tegenwoordig weten we dat de meeste mensen ze dagelijks op de een of andere manier eten of inademen.
De experts (Engelse link) wijzen erop dat er drie belangrijke kanalen zijn waarlangs ze worden opgenomen: inslikken, inademen en huidcontact.
Een studie (Engelse link) gepubliceerd in 2021 in Environmental Science & Technology suggereerde dat de gemiddelde persoon het equivalent van een creditcard per jaar kan consumeren, inademen of opnemen. Blootstelling is vanzelfsprekend en tot op zekere hoogte kan er niet veel aan worden gedaan om dit te voorkomen.
Microplastics blijven ook niet onopgemerkt in het dierenmilieu. Tot nu toe is bekend (Engelse link) dat het reproductietoxiciteit veroorzaakt bij oesters, levertoxiciteit veroorzaakt (Engelse link) bij zebravissen en bioaccumulatie van weefsel en orgaantoxiciteit bij muizen bevordert (Engelse link).
Met dit alles als inleiding kan worden verduidelijkt dat microplastics een bedreiging vormen voor de menselijke gezondheid, maar op welke manier en hoe schadelijk zijn ze?
Op deze vraag is nog geen volledig antwoord, mede omdat het onderzoek naar genoemde relatie in volle gang is. Studies tot nu toe geven aan dat de impact niet onopgemerkt mag blijven. We noemen nu enkele manieren en kanalen waardoor microplastics volgens deskundigen (Engelse link) de gezondheid kunnen beïnvloeden.
Microplastics en nanoplastics in het evenwichtige dieet
Mensen krijgen microplastics en nanoplastics binnen via hun normale voeding. Deze worden in aanzienlijke hoeveelheden aangetroffen in vis, garnalen, oesters, kokkels, schaaldieren, mosselen en andere. Besmetting kan ook optreden tijdens het productie- en verpakkingsproces. Zo zitten ze ook in (onder andere) honing, bier, suiker en zout.
Ze zitten ook in alle waterbronnen (zonder uitzondering). Uit een studie (Engelse link) die in 2018 in PLOS ONE werd gepubliceerd, bleek dat 81% van de 159 wereldwijde bronnen van kraanwater microplastics bevatten die kleiner zijn dan 5 millimeter.
Datzelfde jaar analyseerde een onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in Frontiers in Chemistry 259 verwerkte watermerken. In ongeveer 93% van hen vonden ze microplastics.
Kortom, op de een of andere manier komen microplastics in iemands voeding terecht. Dit zonder rekening te houden met de microplastics die binnenkomen vanwege de interactie van voedsel met plastic bakjes, glazen, borden en andere.
Aangenomen wordt dat deze lymfatisch weefsel kunnen binnendringen, en het is waarschijnlijk dat ze door fagocytose of endocytose binnenkomen en de microfold (M) cellen in de Peyerse platen infiltreren. Desondanks zijn er momenteel geen studies die de mate van absorptie of de impact ervan bepalen.
Microplastics en nanoplastics bij blootstelling aan de longen
Blootstelling aan microplastics en nanoplastics gebeurt zowel binnen als buiten. Binnen is het waarschijnlijk voornamelijk synthetisch textiel in de lucht, terwijl het buiten verontreinigde aërosolresten of in de lucht zwevende meststofdeeltjes van afvalwaterbehandelingen zijn. Hoe het ook zij, de impact ervan is meer bekend dan in het vorige geval.
Onderzoekers hebben bijvoorbeeld ontdekt (Engelse link) dat hun interactie kan leiden tot chemische toxiciteit en de introductie van pathogene en parasitaire vectoren in het lichaam via de longen.
Bij dieren is inademing in verband gebracht (Engelse link) met een verhoogd risico op het ontwikkelen van longkanker en ontsteking. De blootstelling is hoger in stedelijke gebieden dan in voorstedelijke gebieden, vanwege de daarmee gepaard gaande vervuilingsniveaus.
Microplastics en nanoplastics bij huidblootstelling
Lichaamsscrubs en gezichtscrèmes zijn een ander middel waarmee microplastics het lichaam binnendringen. Ze kunnen dit ook doen door interactie met water dat is verontreinigd met microplastics, vooral via zweetklieren, huidwonden en haarzakjes.
De werkelijke impact is niet bekend, maar sommige experts geven aan (Engelse link) dat de nanodeeltjes worden opgenomen door Langerhans-cellen.
De verschillende lagen van de huid bieden hier bescherming tegen, maar de waarheid is dat schoonheidsproducten eigenschappen bevatten die het gemakkelijker maken voor hun verbindingen om de huid binnen te dringen.
Crèmes, scrubs en andere producten die tijdens de productie niet aan strenge veiligheids- en hygiënenormen voldoen, bevatten een groter aantal microplastics en nanoplastics.
Laatste gedachten over microplastics en onze gezondheid
We hebben het laatste nieuws hierover gepresenteerd dat wetenschappers in hun onderzoek hebben gevonden. We herhalen dat de werkelijke impact van microplastics op de menselijke gezondheid niet goed bekend is. Het feit dat we worden blootgesteld aan aanzienlijke hoeveelheden staat buiten kijf, maar de manier waarop ze de gezondheid kunnen beïnvloeden wel.
In ieder geval voeren internationale organisaties agenda’s en programma’s uit om de hoeveelheid die wordt geproduceerd en in het milieu wordt gegooid, te verminderen. In de komende decennia zal onze kennis over de impact die ze hebben op de gezondheid groter worden, evenals de strategieën om deze impact te minimaliseren. De eerste stap is al gezet, en de relatie tussen microplastics en gezondheid staat stevig in de publieke belangstelling.
- Deng Y, Zhang Y, Lemos B, Ren H. Tissue accumulation of microplastics in mice and biomarker responses suggest widespread health risks of exposure. Sci Rep. 2017 Apr 24;7:46687.
- Jiang B, Kauffman AE, Li L, et al. Impactos en la salud de la contaminación ambiental de micro y nanoplásticos: una revisión. Medio Ambiente Salud Prev Med. 2020;25(1):29. Publicado el 14 de julio de 2020.
- Kosuth M, Mason SA, Wattenberg EV. Anthropogenic contamination of tap water, beer, and sea salt. PLoS One. 2018 Apr 11;13(4):e0194970.
- Lu Y, Zhang Y, Deng Y, Jiang W, Zhao Y, Geng J, Ding L, Ren H. Uptake and Accumulation of Polystyrene Microplastics in Zebrafish (Danio rerio) and Toxic Effects in Liver. Environ Sci Technol. 2016 Apr 5;50(7):4054-60.
- Mason SA, Welch VG, Neratko J. Synthetic Polymer Contamination in Bottled Water. Front Chem. 2018 Sep 11;6:407.
- Mohamed Nor NH, Kooi M, Diepens NJ, Koelmans AA. Lifetime Accumulation of Microplastic in Children and Adults. Environ Sci Technol. 2021 Apr 20;55(8):5084-5096.
- Ohlwein S, Kappeler R, Kutlar Joss M, Künzli N, Hoffmann B. Health effects of ultrafine particles: a systematic literature review update of epidemiological evidence. Int J Public Health. 2019 May;64(4):547-559.
- Prata JC. Airborne microplastics: Consequences to human health? Environ Pollut. 2018 Mar;234:115-126.
- Thompson, R. C., Olsen, Y., Mitchell, R. P., Davis, A., Rowland, S. J., John, A. W., … & Russell, A. E. Lost at sea: where is all the plastic?. Science. 2004; 304(5672): 838-838.
- Rahman, A., Sarkar, A., Yadav, O. P., Achari, G., & Slobodnik, J. Potential human health risks due to environmental exposure to nano-and microplastics and knowledge gaps: A scoping review. Science of the Total Environment. 2021; 757: 143872.
- Sussarellu R, Suquet M, Thomas Y, Lambert C, Fabioux C, Pernet ME, Le Goïc N, Quillien V, Mingant C, Epelboin Y, Corporeau C, Guyomarch J, Robbens J, Paul-Pont I, Soudant P, Huvet A. Oyster reproduction is affected by exposure to polystyrene microplastics. Proc Natl Acad Sci U S A. 2016 Mar 1;113(9):2430-5.
- Vogt A, Combadiere B, Hadam S, Stieler KM, Lademann J, Schaefer H, Autran B, Sterry W, Blume-Peytavi U. 40 nm, but not 750 or 1,500 nm, nanoparticles enter epidermal CD1a+ cells after transcutaneous application on human skin. J Invest Dermatol. 2006 Jun;126(6):1316-22.