De risico's van zoetstoffen
Kunstmatige zoetstoffen zijn de laatste jaren een ware rage geworden als vervanging voor enkelvoudige suikers. Ze beloven te zoeten zonder calorieën toe te voegen of de bloedglucosewaarden te beïnvloeden. Het zijn echter meestal chemische stoffen waarvan de effecten op het lichaam controversieel zijn, vooral als we het over de lange termijn hebben. Er is veel controverse over.
Voordat we beginnen, is het essentieel om te benadrukken dat het hoge gehalte aan eenvoudige suikers in de meeste industrieel verwerkte voedingsmiddelen ervoor heeft gezorgd dat diabetes type 2 tegenwoordig een endemisch probleem is. Veel mensen van middelbare leeftijd hebben een pathologie ontwikkeld die het risico vergroot op andere ernstige aandoeningen, zoals kanker en hart- en vaatziekten.
Wat zijn zoetstoffen?
Onder de naam zoetstoffen kunnen we een vrij grote groep stoffen aanduiden, meestal van chemische oorsprong, die de smaak van voedsel verbeteren door zoetheid te geven.
Ze worden in de context van de industrie gebruikt om voedingsmiddelen te maken met uitstekende organoleptische kenmerken maar laag in calorieën. Aanvankelijk levert de overgrote meerderheid van de zoetstoffen geen energie, wat niet betekent dat ze geen wisselwerking hebben met verschillende systemen in het lichaam.
Wel moet worden opgemerkt dat niet alle zoetstoffen hetzelfde zijn. Er is een kleine groep elementen die van natuurlijke oorsprong zijn
De grote vertegenwoordiger van deze groep is stevia. Het komt van een plant die zelfs thuis kan worden gekweekt. Uit de bladeren wordt een reeks glycosiden gewonnen die het mogelijk maken te zoeten zonder energetische gevolgen. Het wordt beschouwd als een van de gezondste zoetstoffen.
Vanwege zijn eigenschappen of omdat de productiemethoden duurder zijn, is stevia echter een van de minst gebruikte kunstmatige zoetstoffen in verwerkte producten. Het komt vaker voor om andere verbindingen te vinden, zoals sucralose, acesulfaam-K en zelfs aspartaam.
Dit laatste heeft op wetenschappelijk niveau veel conflicten veroorzaakt, aangezien recent bewijs (Engelse link) suggereert dat het in lage doses kankerverwekkend is.
De waarheid is dat, ondanks de twijfels die ze oproepen, dit soort verbindingen steeds meer aanwezig zijn in de voeding van mensen. In sommige gevallen is de dagelijkse ingenomen hoeveelheid al groter dan die van suiker.
Rekening houdend met de beperkte beschikbaarheid van wetenschappelijke artikelen die de risico’s op middellange en lange termijn inschatten, kan men het beste een beroep doen op het voorzichtigheidsbeginsel. Het kan in de voeding worden opgenomen, maar met mate.
Bijwerkingen van zoetstoffen
Een van de eerste bijwerkingen van zoetstoffen die we moeten bespreken, heeft te maken met hun impact op de darmmicrobiota.
Deze verbindingen fermenteren in het spijsverteringskanaal en hebben een negatieve invloed op de dichtheid en diversiteit van de bacteriën die daar leven. Dat blijkt uit onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Nature (Engelse link). Dit kan op middellange termijn ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, hoewel dit afhangt van de ingenomen dosis.
Het is belangrijk om er rekening mee te houden dat de reeks micro-organismen die dit systeem bewonen grotendeels de verterings- en opnamecapaciteit van voedingsstoffen bepaalt.
Als de microbiota niet competent is, emulgeren galzuren mogelijk niet, waardoor hun functie wordt belemmerd. Op dezelfde manier slagen ze erin om in te werken op het centrale zenuwstelsel, naast het beïnvloeden van de ontstekingsmechanismen van de interne omgeving.
Dit is een van de redenen waarom voorzichtigheid geboden is als het gaat om het gebruik van zoetstoffen. Ze hebben niet allemaal hetzelfde effect, ook niet in dezelfde dosis, maar de overgrote meerderheid lijkt een impact te hebben op de darmbacteriën. Rekening houdend met het feit dat het verbruik van veel industriële processen hun prestaties al negatief kan beïnvloeden, is het niet positief om meer stressoren in dit systeem op te nemen.
Is er een relatie tussen de ontwikkeling van kanker?
Nu genereren ze niet alleen dat effect. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen chronische consumptie van kunstmatige zoetstoffen en het risico op het ontwikkelen van bepaalde vormen van kanker. Volgens een zeer recente studie gepubliceerd in PLoS Medicine (Engelse link), zou misbruik van sommige van deze verbindingen het risico op tumoren kunnen veroorzaken, met name borstkanker.
Toch loopt niet iedereen dezelfde risico’s. Natuurlijke zoetstoffen, zoals stevia, lijken meer rekening te houden met zowel de microbiota als de fysiologie van het interne milieu. Het probleem is dat ze het minst voorkomen. Ze kunnen zelfs worden verlaagd met andere soorten verbindingen, wat hun zuiverheid vermindert en de risico’s van hun consumptie vergroot.
Zoetstoffen en diabetes
De vervanging van toegevoegde suiker door kunstmatige zoetstoffen wordt uitgevoerd met als doel de epidemie van diabetes en obesitas te verminderen, met behoud van de goede organoleptische eigenschappen van veel voedingsmiddelen.
Het is echter niet duidelijk of dit voedingsmechanisme het verwachte resultaat oplevert. Sommige auteurs (Engelse link) beweren dat de consumptie van deze chemicaliën ook de ontwikkeling van overgewicht door de jaren heen zou kunnen bevorderen.
De zoete smaak genereert de afgifte van neurotransmitters die geassocieerd worden met het gevoel van onmiddellijk genot, waardoor de persoon meer voedsel consumeert. Evenzo kunnen de veranderingen die in de microbiota worden veroorzaakt, het glucosemetabolisme negatief beïnvloeden, waardoor het tegenovergestelde effect ontstaat van wat aanvankelijk werd verwacht en gewenst. Daarom zijn er veel twijfels over het gebruik ervan.
Het is mogelijk om bewijs (Engelse link) te vinden dat suggereert dat het vervangen van toegevoegde suikers door zoetstoffen bij mensen met diabetes het ziektebeheer verbetert. Toch is er nog steeds veel controverse over, dus het is beter om voorzichtig te zijn met het gebruik ervan.
Hoewel ze op korte termijn een voordelige optie kunnen zijn op het gebied van glykemische controle, zou het nodig zijn om na te gaan hoe ze het lichaam beïnvloeden naarmate de jaren verstrijken.
We hebben het tenslotte vooral over chemische verbindingen. Ze zijn van nature niet aanwezig in voedsel. Daarom is het lichaam niet gewend aan de consumptie ervan. De effecten die zich op middellange termijn kunnen ontwikkelen zijn in veel opzichten nog onbekend. Sommige van deze verbindingen zijn zelfs al verboden nadat onderzoeken aan het licht kwamen die hun gezondheid sterk in twijfel trokken.
Het probleem van ultra bewerkt voedsel
Naast de mogelijke risico’s van het gebruik en de consumptie van zoetstoffen, is er het probleem van de overmatige aanwezigheid van industrieel bewerkte voedingsmiddelen in de voeding. Dit zijn de producten die deze en een andere klasse van verbindingen kunnen bevatten die mogelijk schadelijk zijn voor de gezondheid.
Een voorbeeld zijn transvetten, waarvan is aangetoond (Engelse link) dat ze ontstekingen in de interne omgeving verhogen en het risico op het ontwikkelen van chronische en complexe pathologieën vergroten.
Daarom is een van de belangrijkste doelen van voeding tegenwoordig om de aanwezigheid van dit soort voedsel in het dieet in het algemeen te verminderen. Het is altijd handig om prioriteit te geven aan vers voedsel, dat geen toevoegingen bevat. Ze zijn in staat hoogwaardige voedingsstoffen en biologische waarde te leveren, wat zorgt voor een goede werking van het lichaam op middellange en lange termijn.
Met deze eenvoudige maatregel kan de ontwikkeling van veel chronische en complexe pathologieën die tegenwoordig veel voorkomen, worden voorkomen. Bovendien zou het essentieel zijn om een reeks gewoonten als geheel te promoten. Deze omvatten de behoefte aan dagelijkse lichaamsbeweging. Dit alles is echter misschien niet eenvoudig, aangezien de aanpassing aan de zoete smaak verder gaat dan een eenvoudige voedingsgewoonte.
Er zijn auteurs die spreken van verslaving aan deze smaak, hetzij door suiker, hetzij door kunstmatige zoetstoffen. Hoewel het niet helemaal past in het concept van een additieve substantie, worden zowel suiker als zijn analoga geassocieerd met het gevoel van plezier.
Dit nodigt uit tot meer consumptie, omdat het resulteert in een bevrediging die weinig moeite kost. De duur van deze voldoening is echter ook zeer beperkt. Natuurlijk is de duur ervan ook zeer beperkt.
Zoetstoffen in ons eten
De waarheid is dat we tegenwoordig een groeiend aantal industriële voedingsmiddelen vinden die zoetstoffen bevatten. Denk bijvoorbeeld aan yoghurt en bereidingen met eiwit.
In principe moeten ze worden geclassificeerd als heilzaam, gezien hun nutritionele concentratie. Het gebruik van zoetstoffen van controversiële kwaliteit roept echter veel twijfels op over de effecten van het opnemen van deze eetwaren in het dagelijkse regime.
Frisdranken zijn ook producten die boordevol additieven zitten. In dit geval moet het effect van de zoetstoffen worden toegevoegd aan dat van de kleurstoffen en andere soorten verbindingen van twijfelachtige kwaliteit.
Het is het beste om hun aanwezigheid in de voeding te beperken of te vermijden, omdat ze vanuit voedingsoogpunt geen voordelen bieden. Het beste hulpmiddel om een goede staat van hydratatie te garanderen is water. Dit mag nooit uit het oog worden verloren.
Kunstmatige zoetstoffen, additieven die voor veel controverse zorgen
Er zijn nogal wat risico’s verbonden aan het regelmatig consumeren van hoog gedoseerde kunstmatige zoetstoffen. Het is raadzaam om hun aanwezigheid in de voeding te matigen om ze te beperken en zo op middellange termijn een goede gezondheidstoestand te behouden. Op dezelfde manier zal het nodig zijn om de inname van suiker te verminderen, vooral in het geval van mensen die niet vaak aan intensieve lichaamsbeweging doen.
Tot slot moeten we waarschuwen voor de inname van additieven in het algemeen. Het is het beste om verse producten te consumeren, omdat deze geen chemicaliën bevatten die het functioneren van de menselijke fysiologie kunnen beïnvloeden. Als je je toevlucht neemt tot verwerkt voedsel, moet je de etiketten lezen om het aantal en het type additieven dat ze bevatten te controleren, en ze weggooien als ze een redelijk aantal overschrijden.
- Landrigan PJ, Straif K. Aspartame and cancer – new evidence for causation. Environ Health. 2021 Apr 12;20(1):42. doi: 10.1186/s12940-021-00725-y. PMID: 33845854; PMCID: PMC8042911.
- Suez J, Korem T, Zeevi D, Zilberman-Schapira G, Thaiss CA, Maza O, Israeli D, Zmora N, Gilad S, Weinberger A, Kuperman Y, Harmelin A, Kolodkin-Gal I, Shapiro H, Halpern Z, Segal E, Elinav E. Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota. Nature. 2014 Oct 9;514(7521):181-6. doi: 10.1038/nature13793. Epub 2014 Sep 17. PMID: 25231862.
- Debras C, Chazelas E, Srour B, Druesne-Pecollo N, Esseddik Y, Szabo de Edelenyi F, Agaësse C, De Sa A, Lutchia R, Gigandet S, Huybrechts I, Julia C, Kesse-Guyot E, Allès B, Andreeva VA, Galan P, Hercberg S, Deschasaux-Tanguy M, Touvier M. Artificial sweeteners and cancer risk: Results from the NutriNet-Santé population-based cohort study. PLoS Med. 2022 Mar 24;19(3):e1003950. doi: 10.1371/journal.pmed.1003950. PMID: 35324894; PMCID: PMC8946744.
- Mejia E, Pearlman M. Natural Alternative Sweeteners and Diabetes Management. Curr Diab Rep. 2019 Nov 21;19(12):142. doi: 10.1007/s11892-019-1273-8. PMID: 31754814.
- de Souza RJ, Mente A, Maroleanu A, Cozma AI, Ha V, Kishibe T, Uleryk E, Budylowski P, Schünemann H, Beyene J, Anand SS. Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of observational studies. BMJ. 2015 Aug 11;351:h3978. doi: 10.1136/bmj.h3978. PMID: 26268692; PMCID: PMC4532752.
- Pearlman M, Obert J, Casey L. The Association Between Artificial Sweeteners and Obesity. Curr Gastroenterol Rep. 2017 Nov 21;19(12):64. doi: 10.1007/s11894-017-0602-9. PMID: 29159583.
