Tandgevoeligheid: alles wat je moet weten
Tandgevoeligheid is een veel voorkomend consultprobleem in de tandartspraktijk. Patiënten gaan naar de tandarts omdat ze bijvoorbeeld pijn in de mond voelen bij het eten van iets kouds of omdat ze ongemak ervaren bij het poetsen.
Op zich hebben we het over een pijnlijke reactie van het tandbeen. Het wordt als gevoeligheid beschouwd wanneer het zich manifesteert als reactie op prikkels die normaal zouden moeten zijn en onder normale omstandigheden geen symptomen zouden moeten veroorzaken.
Hoewel het misschien paradoxaal lijkt, bevorderen sommige tandheelkundige behandelingen tandgevoeligheid. Na een ingreep om een andere reden kunnen mensen na dagen, weken of maanden met het symptoom beginnen. Het wordt daarom ook geclassificeerd als een complicatie van therapeutische benaderingen in de mondholte
Volgens epidemiologische gegevens varieert de prevalentie van gevoelige tanden naar gelang van de betrokken regio. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld is de aanwezigheid van het beeld vastgesteld (Engelse link) bij slechts 2,8% van de bevolking, terwijl dit in India (Engelse link) 20,6% bedraagt.
Stimuli die leiden tot tandgevoeligheid
Er zijn drie soorten prikkels die symptomen van tandgevoeligheid kunnen veroorzaken:
- Mechanisch.
- Chemisch.
- Thermisch.
1. Mechanische prikkels die tandgevoeligheid veroorzaken
Onder de mechanische prikkels die tandheelkundige gevoeligheid veroorzaken, zijn er enkele instrumentele en andere fysieke. De eerste worden zo genoemd omdat ze te maken hebben met het gebruik van een of ander gebruiksvoorwerp of gereedschap.
Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat instrumenten in de tandartspraktijk gevoeligheid veroorzaken. Op dezelfde manier zou intensief poetsen thuis of met een slechte techniek overmatige slijtage van de tand of het terugtrekken van het tandvlees veroorzaken, wat het symptoom bevordert.
Anderzijds leidt het tegen elkaar wrijven van tanden en kiezen tot slijtage die pijn stimuleert. Mensen met bruxisme bijvoorbeeld verliezen hun glazuur waardoor het tandbeen bloot komt te liggen. Nachtelijk tandenknarsen is een van de hoofdoorzaken (Engelse link) van het verlies van tandweefsel.
2. Chemische prikkels
Onder de chemische prikkels moeten we bepaalde voedselgroepen benadrukken die het glazuur aantasten. De herhaaldelijke chemische werking van snoep en zuren kan voldoende zijn om tandgevoeligheid te veroorzaken.
Bij adolescenten is het bijvoorbeeld gebruikelijk dat erosie van het glazuur optreedt als gevolg van de hoge consumptie van zure ultra-bewerkte voedingsmiddelen. Frisdranken en snacks met kunstmatige citroensmaak zijn gepresenteerd als risicovoeding (Engelse link) voor deze leeftijdsgroep.
3. Thermische prikkels
Op dit punt voegen we koude en warme prikkels toe. De eerste komen meestal het meest voor. Het komt vaak voor dat mensen met het probleem merken dat het innemen van een ijskoud drankje hen pijn bezorgt.
Het is ook mogelijk dat de externe kou, uit de omgeving, stimulerend werkt. Hoewel het minder vaak voorkomt, gebeurt het wanneer we worden blootgesteld aan lage temperaturen in de context van versleten glazuur of terugtrekkend tandvlees.
Tandgevoeligheid door slijtage van het glazuur
Tandgevoeligheid kan reageren op versleten tandglazuur of terugtrekkend tandvlees. Geconfronteerd met het eerste geval, is er niet één enkel mechanisme dat dit verklaart. Eigenlijk zijn er vier manieren.
Erosie
Bij erosie van de tand is er een progressief verlies van de oppervlakkige laag: het glazuur, door de werking van zuren van niet-bacteriële oorsprong. Dit verlies is progressief (Engelse link) en op een gegeven moment bereiken we het punt van pijn als gevolg van blootstelling aan tandbeen.
Sommige beroepen en banen hebben een hoog contact met factoren of stoffen die erosie bevorderen. Bijvoorbeeld wijnproevers met de componenten van de drank. Ook zwemmers die baden gebruiken met hoge concentraties chloor. Bij hen is het risico op tandgevoeligheid verhoogd.
Zure en koolzuurhoudende dranken veroorzaken chemische erosie. Om het effect merkbaar te laten zijn, is langdurig gebruik en een grote hoeveelheid natuurlijk noodzakelijk.
Sommige medicijnen hebben ook het vermogen om het glazuur aan te tasten. Volgens een publicatie uit 2014 (Engelse link) zijn het diegenen die de kracht hebben om de pH in de orale omgeving te verlagen. Hier moeten we de volgende opnoemen:
- Vitamine C-supplementen.
- Aspirine.
- Mondspoelingen met EDTA.
Een speciale vermelding verdient het bleken van tanden. Volgens de statistieken (Engelse link) lijdt tussen 67% en 100% van de patiënten die deze techniek uitvoeren tandgevoeligheid als ongewenst gevolg.
Momenteel wordt gezocht naar alternatieven die dit ongewenste effect trachten te verminderen of in ieder geval een ernstig gevoeligheidsbeeld te voorkomen. Hiervoor wordt het getest met verschillende stoffen en gebruikstijden van het product. De mogelijkheid om desensibiliserende middelen toe te voegen aan bleekformules wordt ook geëvalueerd.
Tot slot vormen patiënten met gastro-oesofageale reflux een andere risicogroep. De terugkeer van zoutzuur van de maag naar de mond is een chemische prikkel die het tandglazuur aantast.
Abrasie beïnvloedt tandgevoeligheid
Abrasie is een ander mechanisme dat in staat is de glazuurlaag te verminderen en tandgevoeligheid te veroorzaken. Het gaat om wrijven tussen de tanden, dus bruxisme is de essentiële oorzaak.
Hoewel er een fysiologische slijtage is, moet bruxisme voor kauwen worden opgenomen in de pathologische categorie. Dat wil zeggen, er is abnormale functionaliteit die niet alleen gevoeligheid veroorzaakt, maar ook pijn in het kaakgewricht en slaapproblemen veroorzaakt.
Aan de hand van de analyse van het type slijtage kan de tandarts bepalen of het een situatie is die een intensieve aanpak verdient of niet (Engelse link). Wanneer het te veel evolueert, kan de schade permanent zijn in de mondholte.
Slijtage
Het derde mechanisme van glazuurslijtage is slijtage. Het betekent dat het harde weefsel van de tand geleidelijk verloren gaat door de wrijving (Engelse link) die wordt veroorzaakt door contact met een extern middel.
Dit kan de borstel zijn, een prothese, een blaasinstrument of zelfs een pijp. Sommige schadelijke gewoonten, zoals op je nagels bijten, pendoppen of flessen openen met je tanden, kunnen plaatselijke slijtage van het tandglazuur veroorzaken.
Abfractie
Bij abfractie treedt slijtage op in de hals van de tanden, in het gebied waar het glazuur samenkomt met het cement. Deze laesie treft meestal meerdere tanden tegelijkertijd.
De oorzaken zijn meestal geassocieerd met occlusaal trauma dat een laterale overbelasting in het cervicale gebied veroorzaakt dat weefselverlies veroorzaakt. Het wordt geassocieerd met bruxisme, malocclusies en kauwgewoonten zoals altijd aan één kant bijten vanwege pijn of ontbrekende tanden.
Tandgevoeligheid door terugtrekkend tandvlees
Parodontitis kan terugtrekkend tandvlees veroorzaken waardoor tandweefsel zichtbaar wordt dat niet in contact mag komen met het oppervlak. Op deze manier wordt het risico op tandgevoeligheid vergroot.
Van de mensen met chronische parodontitis heeft 37,2% overgevoeligheid (Engelse link). Aangenomen wordt dat het probleem groter is bij degenen die duidelijk verlies van tandvlees hebben.
De tandwortels liggen bloot en het zuur of de temperatuur van het voedsel veroorzaakt de pijn. Op dezelfde manier kan er bij het poetsen contact zijn tussen het instrument en de wortel, wat ook ongemak veroorzaakt.
De aanwezigheid van parodontitis wordt dus gepostuleerd als een risicofactor voor tandheelkundige gevoeligheid. Zelfs als er nog steeds geen terugtrekking van het tandvlees is of als de pathologie begint.
Mogelijke behandelingen
Als er een duidelijke oorzaak is van tandgevoeligheid, dan zal de behandeling daarvan worden gericht op de oorsprong. Als de pulpa van de tand bijvoorbeeld is blootgelegd door slijtage als gevolg van bruxisme, moet de onderliggende aandoening worden aangepakt. In het geval van parodontitis zullen de voor die pathologie gevalideerde protocollen moeten worden geïmplementeerd.
Bij het bleken van tanden zijn er verschillende benaderingen. Als je besluit om het te doen, moet je enkele voorzorgsmaatregelen nemen die het ongemak en de mogelijke bijwerking verminderen. Onder hen zijn de meest geaccepteerde momenteel (Engelse link) de volgende:
- Voeg stoffen toe aan de behandeling: kaliumnitraat, fluoride, Gluma, amorf calciumfosfaat, hydroxyapatiet.
- Gebruik ontstekingsremmers: zoals ibuprofen.
- Gebruik een LED-laserapparaat.
Voor meer algemene gevallen van pijn kan de tandarts een desensibiliserende pasta aanbevelen (Spaanse link). Hetzelfde wordt gebruikt bij regelmatig poetsen. Hoewel ze in de meeste apotheken verkrijgbaar zijn, zou het ideaal zijn als de tandarts voor elk geval de juiste aanbeveelt.
Evenzo kan fluoride ook op de aangetaste tanden worden aangebracht om de tandgevoeligheid te verminderen. Er zijn methoden die beperkt zijn tot de tandartspraktijk, maar er zijn ook bakjes met het mineraal die thuis kunnen worden aangebracht, hoewel eerst het recept van de tandarts hier nodig is.
Tot slot vereist het bestaan van een aan de buitenkant blootgestelde wortel die pijn veroorzaakt een snelle behandeling. Er zal worden bepaald of een tandvleestransplantaat nodig is of de plaatsing van een hars die de gevoelige gebieden bedekt.
Hoe dan ook, de precieze diagnose is wat de kans vergroot om het symptoom onder controle te krijgen. Daarvoor is de beoordeling door de tandarts onvermijdelijk.
- Achachao Almerco, K., & Tay Chu Jon, L. Y. (2019). Terapias para disminuir la sensibilidad por blanqueamiento dental. Revista Estomatológica Herediana, 29(4), 297-305.
- Candina, H. J. R., & Batista, A. H. (2019). Abrasión dental. Presentación de un caso. Investigaciones Medicoquirúrgicas, 11(3), 1-9.
- González Emsoto, E. M., Midobuche Pozos, E. O., & Castellanos, J. L. (2015). Bruxismo y desgaste dental. Revista ADM, 72(2).
- Haneet, R. K., & Vandana, L. K. (2016). Prevalence of dentinal hypersensitivity and study of associated factors: a cross-sectional study based on the general dental population of Davangere, Karnataka, India. International Dental Journal, 66(1), 49-57.
- Hellwig, E., & Lussi, A. (2014). Oral hygiene products, medications and drugs-hidden aetiological factors for dental erosion. Erosive Tooth Wear, 25, 155-162.
- Kanzow, P., Wegehaupt, F. J., Attin, T., & Wiegand, A. (2016). Etiology and pathogenesis of dental erosion. Quintessence international, 47(4).
- Mafla, A. C., Cerón-Bastidas, X. A., Munoz-Ceballos, M. E., Vallejo-Bravo, D. C., & Fajardo-Santacruz, M. C. (2017). Prevalence and extrinsic risk factors for dental erosion in adolescents. Journal of Clinical Pediatric Dentistry, 41(2), 102-111.
- Morales, S. P. J., Villacís, P. J. S., & Aguilar, V. G. (2022). Caracterización del tipo de sensibilidad dental de pacientes con periodontitis y su respuesta a los dentífricos. Boletín de Malariología y Salud Ambiental, 62(1), 72-82.
- Paryag, A., & Rafeek, R. (2014). Dental erosion and medical conditions an overview of aetiology, diagnosis and management. The West Indian Medical Journal, 63(5), 499.
- Rees, J. S., & Addy, M. (2004). A cross‐sectional study of buccal cervical sensitivity in UK general dental practice and a summary review of prevalence studies. International journal of dental hygiene, 2(2), 64-69.
- Rezende, M., Coppla, F. M., Chemin, K., Chibinski, A. C., Loguercio, A. D., & Reis, A. (2019). Tooth sensitivity after dental bleaching with a desensitizer-containing and a desensitizer-free bleaching gel: a systematic review and meta-analysis. Operative dentistry, 44(2), E58-E74.
- Sood, S., Nagpal, M., Gupta, S., & Jain, A. (2016). Evaluation of dentine hypersensitivity in adult population with chronic periodontitis visiting dental hospital in Chandigarh. Indian Journal of Dental Research, 27(3), 249.